Naupang Pual

   JIMMY-a VANRAM KAL THU
Pi Sally-i chuan inzaina room atanga Doctor lo chhuak chu rang taka biain, “Enge ka fapa chu a an?” tiin hlauthawng takin a lo zawt a. Doctor chuan ngui raih hian, “Ka pi, kan theihtawp kan chhuah a, mahse i fapa chu kan chhan hman ta lo ani,” tiin a chhang a. Pi Sally-i chuang lungchhe takin, “Engatinge naupangte in cancer an vei theih le, Pathian hian min ngaihsak ta lo ami? LALPA, ka fapa in a mamawh lai che hian khawnge i awm?” tiin Pathian a au ta.
                Tichuan Jimmy-a ruang chu nurse ho chuan an lo nawr chhuak a, Pi Sally-i hnenah chuan amah hriatrengna atan a sam a cheh thlak, sarang chhunga an dah chu an pe a. Pi Sally-i pawh chuan a fapa thawmhnaw leh damdawiina a bungrua inchhawpte chu a fun tha a, inlama haw tur chuan a inbuatsaih a. Chutih lai chuan Jimmy-an a thih hmain, “Ka nu, ka thih hunah chuan ka taksa hi a mamawhte hnena pek atan ka hlan duh a, naupang natna tuar dang ten nunna an neih theih nan lo hmang ang che u,” a tih avang chuan a ruang chu University lamah an la thung a.
                Pi Sally-i chuan an in khawhar tak maiah chuan amahin a haw ta. Jimmy-a room-ah a lut a, a toys leh thawmhnaw hrang hrang te chuan a lung an tichhe hle mai. A fapa neihchhun a hmeithaipui Jimmy-a khumah chuan a bawk thlawp a, a lungleng lutuk chu Jimmy-a lukhama in lukhup chung chuan a tap ta hlawp hlawp mai a. Chutia a tah lai chuan a muhil zui a, zanlaia a han harh leh chuan a kiangah lehkhathawn lo awm reng chu a hmu ta a. Chu lehkha chu a han hawng a, tihian a lo inziak a-
“Ka nu duh tak,
Min ngai dawn lutuk tih ka hria, keipawhin ka ngai lutuk che a, ‘Ka hmangaih che’ ka rawn tih theih tawh loh avangin ka theihnghilh taah che lo ngai lo la, nitinin ak hmangaihna che hi a zual zel dawn a, engtikah emaw chuan kan la inhmu leh ngei ang. I lunglen hnem tura naupang i chawm duh anih chuan lo chawm la, ka toys te kha lo khalh tirin ka roomah khan lo awm tir thin ang che.
                Keimah min ngaihtuah changin i lung lo ti chhe lo la, tuna ka awmna hi hmun nuam tak mai a ni tih lo hria ang che. A pi leh a pu te nen pawh kan inhmu a, hmun hrang hrang min fanpuia a  nuam lutuk.
                Vantirhkoh ho an fel lutuk aan thlawk lai chu hmuhnawm ka ti thei hle. Isua nen pawh kan inhmu a, mahse khalaia a thlalak kan hmuh thin nen khan an lo in ang hauh lo mai. Hmel dangdaih pu mahse ka hmuh tirh atangin Isua ani tih ka hre thei nghal a ni. Isua chuan Pathian hnenah min hruai a, a mak lutuk asin, Pathian mal chungah ka thu a, kan inbe mawlh mawlh mai. Pathian hnenah chuan i hnena lehkha rawn thawn a, Mangtha rawn tih ka dil a, mahse min phal sak lo. Pathian chuan lehkha leh pen min pe a, ka thih hlima ‘ka fapa in a mamawh lai che hian khawnge i awm?” i tih chhanna kha hrilh che a duh a ni. Pathian chuan khatih hunlai khan min awmpui reng tih min hrilh a, mahse ka natna tuar lai hmel min hmuh theih tawh loh avang leh min khawngaih avangin a hnenah min lo hruai mai zawk a ni. Chuvang chuan khawngaihna vantirhkoh chu keimah min hruai turin a rawn tir a, Pathian bula awm tawh turin min hruai ta a ni.
                E taka, anu, ka sawitheihnghilh tep chu, ka natna tuar thin kha engmah a na tawh lo asin, Cancer pawh kha a kiang vek tawh. Chuvangin min lo ngaihtuah reng reng suh. Pathian leh Vantirhkohte hian min duat lutuk a, engmah na ka nei tawh bawk si lo.
                A nu hei Pathianin Nunna bu a hming ziah nan ka pen hman lai hi a hmang leh duh tawh a, chuvangin duhtawk mai ang aw. Ka lehkhathawn hi Vantirhkoh Gabriela’n a lo pe dawn che a, nangmah chauhin i chhiar thei ang. Ka hmangaih che ka nu, min lo ngaihtuah suh ang che!” tiin a lo inziak a.
                                        Pi Sally pawh chuan a fapa a ngaih em em chu Pathian hnenah a chawl ta tih a chian em vang chuan Pathian hnenah lawmthu a sawi a, lungmuang takin a muhil leh ta siai siai a.
              

                

                  THANGKHAWK
Tum khat chu Pa pakhat hian puk hmingthang tak mai leh lian em em a tlawhnaah a fapa hi a hruai ve a. Chu puk chu puk zau leh lian tak mai anih avangin han au vak te hian a thangkhawk nasa thei hle.
Chutia puk chhung an fan lai chuan chu mipa naupang chu a tawlh thlu ta a, “Aihahhh” tiin a au vak mai a. Chutia “Aihah” tia a au chhuak chu a lo thangkhawk a, “Aiah” tih ri chu mipa naupang chuan a hre zui a. Thangkhawk a ni tih a hriat loh avang chuan mak a ti hle mai.
                Mak a tih em avang chuan “Tunge i nih?” tiin a au leh vak a, a aw thangkhawk “Tunge i nih?” tih ri chu a hre leh a, mak a ti leh hle mai. Miin an rawn chhaih emaw a tih avang chuan “I van sual” tiin a au leh vak a. A aw thangkhawk chu a au dan chiah chiah, “I van sual” tih chuan a rawn ri leh a. Chutianga a au lai vel chu a pa chuan a lo thlir reng a.
                Naupang chuan a pa hnenah, “Ka pa chupa chu tunge?” tiin a zawt ta a. A pa chuan, “Ka fapa, uluk takin lo ngaithla rawh aw,” tiin a hrilh a, amah chuan, “I van fel” tiin ring takin a au ta a. A aw thangkhawk chu a au dan chiah, “i van fel” tih bawkin a lo ri let leh a. “Ka ngaina che” tiin a han au leh vak a, a au dan bawk chuan a rawn thangkhawk let leh a. A fap chuan a hrethiam lo kher mai.
                Chutia a au zawh chuan chu pa chuan a fap chu hrilhfiahin a aw thangkhawk mai a nih thu a hrilh ta a, “Ka fapa, i au dan a pianga ri i hriat kha midang ni lo vin i aw thangkhawk mai a ni, mahse hei hi kan nunah pawh a thleng asin,”
                “Kan nun a thilthleng hi kan thiltih lo let leh a ni duh chawk. Mi chunga i tih thin leh i rilru puthmang pawh i chungah a lo let leh thin a ni. Mi chunga rilru tha i put chuan i aw thangkhawk ang bawk khan mi pawh i chungah rilru tha an pu ang, mi chunga i sual chuan i chungah pawh an sual ve dawn a ni. CHuvangin i nuna a thangkhawk lo let leh tura i duh ang berin i nun i hmang thin dawn nia,” tiin a fapa chu a hrilhfiah ta a


PA PAKHAT LEH SAIHLUM
Tum khat chu pa pakhat hi tuifinriat kamah amahin a tei a tei a, sangha man hun anih siloh avangin tuipui kam ramhnuaiah chuan chawhmeh tur zawngin a vak kual ta. Chu tuipui kam ramhnuai hmun chhengchhe taka chawhmeh zawnga a vah kual lai chuan puk lian tak pakhat hi a thleng ta hlawl mai a.
Puk chhungah chuan a han lut a, bak a lo tam em em a, a rimchhe hle bawk. A thim deuh ruih bawk avang chuan chhuahsan mai a tum ta a. CHutia chhuah a tum lai chuan Puk kil hmun pakhata Sai ip bag lo let reng chu a hmu ta. Chutah chupa chuan chu saiip chu a va la a, a han en chiang a, Saihlum lian tak tak hi a lo awm teuh mai a. Mi tu emaw ramchhuakin chulai hmunah chuan chung Saihlum chu an hnutchhiah anih a ring a, tichuan saihlum leh a dahna saiip chu a la a, a chhuak leh ta a.
Tuifinriat kama a kal lai chuan chupa chuan a ipte-a Saihlum chu a la chhuak a, tuifinriatah chuan a theih tawpa thui a vawm a, a dang lachhuak lehin tuifinriat chungah chuan saihlum chu a vawm leu(vawm sawt) vel a. Chutianga saihlum 30 vel a vawm mai mai hnu chuan a saihlum phawrh zawngin saihlum dang pakhat chu lungpui chungah a thlauh palh ta a. Chu Saihlum chu lungah chuan a insawhkeh a, a chhungah chuan Lunghlu a lo awm reng mai a.
Chu saihlum chhunga lunghlu a hmu ta mai chu chupa chuan mak a ti em em a. Tichuan a iptea saihlum a vawm bang chu a la chhuak a, a chhu keh a, a chhungah chuan Lunghlu hlu nalh tak tak a lo inphum ru vek mai a. Saiip a chharna pukah khan heng lunghlu te hi tuin emaw an lo thukru hi a lo ni a. Saihlum a han chhutkeh zawh chuan chung lunghlu zawng zawng chu Dollar nuai chuang fe ani dawn a ni tih a hriat chuan a lawm hle mai.
Chutih lai chuan tuifinriata a saihlum vawm bo mai mai kha a ngaihtuah chhuak a, a chhungah lunghlu an lo awm vek avang chuan a ui ta hle mai. Tuifinriatah awmze nei loin chupa chuan lunghlu 30 chuang, dollar maktaduai chuang man hu a lo vawm bo mai mai a lo ni a, a inchhir hle mai, hmuh leh ngaihna a awm tawh si lo. Chupa chuan ui takin tuifinriat chu a thlir ta vawng vawng ringawt mai a ni.
                Hetiang chiah hian Pathianin mitin te chhungrilah hian thil hlu tak a phumru theuh a, mi bik nihna kan nei theuh a ni. Chutih lai erawh chuan kan thian rethei deuh te, hmelchhe deuh leh thing deuh nia kan ngaih te chu kan thlahthlam fo thin. Mahse kan kawm duh loh kan thian hluiteah hian tangkaina engemawti zawng talin Pathianin a phumru theuh tih hriat tur a ni a, thian kawm duh loh leh induhkhum te hi chin reng reng loh tur a ni.




HLUTNA I NEI
Tumkhat chu khaw pakhatah hian thuhriltu lar tak pakhat hian Pathian thuchah a sawi a dawn a. A thuchah sawi ngaithla tur chuan mipui tam tak an lo pungkhawm a. Hla te an sa a, programme hrang hrang an hman hnu chuan chu thuhriltupa chu a lo dingchhuak ta.
 A thusawi ngaithlatu mi 200 bawr vel zet kalkhawm te hmaah chuan Rs.500/-note hi a phawrh chhuak a, mipuite hnenah chuan “He pawisa hi tunge duh?” tiin a zawt zui a, chutah mipui atang chuan mi tam tak chu pawisa duhin ban an lo phar ta suau mai a.
Thuhriltu pa chuan, “ He pawisa hi in zinga mi tu emaw ber hnenah hian ka pe dawn a ni, chu mi hmain,” a ti a. A kut chuan dim lo baksak hian pawisa chu a han hmet hrual nawk nawk a, a han ken lan leh chuan a khawr nasa hle tawh a. “Tu nge he pawisa hi la duh?” an ti a, mipuite chuan an bar an phar leh ta suau hlawm a.
Chutah chu thuhriltu chuan “A tha e, mahse ngawi rawh lawk u,” a ti leh a; pawisa chu leiah a paih thla a, a pheikhawk chuan dimna chhete pawh awm hauh lo hian a rap a, a hrut kual vel a. Lei atang chuan pawisa chu a han lek lang leh a, a khawrin a bal hle tawh mai a, a balh em avang chuan pawisa a ni tih pawh a hriat tawh loh lek lek hial a. “Tunah hei hi tunge la duh che u?” a ti a, mipuite chuan a hma ang bawkin an ban an phar leh suau tho mai. Chutah thuhriltu pa chuan a thusawi chu ti hian a chhunzawm ta a;
                “Thiante u, zirlai pawimawh tak in zir a ni. Eng anga nasa in sawisa kual mah ila pawisa kha in la duh tho a, a chhan chu a hlutna a hloh miau loh vanga ni. Eng anga nasa in hmet hrual in ti bal mah ila Rs. 500/- note a la ni reng a, a hlutna apangngai reng. Chutiang bawk chuan kan nunah hian sawiselna te neksawrna te kan tawk a, kan hnungtawlh a kan tluchhe fo thin, kan hmabak hlen tur tam tak hlenchhuak zo lovin beidawngin kan indawmkun thin. Chutiang huna lo thlen chuan kan hlutna kan nei ta lova kan hlutna hloh ta vek emaw kan ti a, beidawngin kan awm fo thin. Mahse eng anga hun harsat leh tlakchhiatna pawh tawk mah la, i hlutna erawh engtikah mah i hloh lovang.“I bawlhhlawh emaw i thianghlim emaw, i sual emaw i tha emaw nangmah hmangaihtu tan chuan i hlu reng tho vang. He hring nuna kan hlutna hi kan thiltihah hian a innghat lova, kan thil hriatah a in nghat hek lo... Tunge ka nih? tihah hian a innghat zawk a ni. Mi bik i ni a, hlutna engemaw tal i nei a ni tihhi theihnghilh ngai suh” tiin a sawi ta a.


            KHUALZIN PAKHAT
Hmanlai hian mi pakhat Pathian ring tlut mai hi a zin a; Bible zial, bati leh arpa chauh a zinnaah chuan a keng a. Zanah chuan bati a chhi a, Bible zial chu a phelh a a chhiar thin a; zingah chuan a arpa khuangin a kai tho thin.
 Tlai khat chu khaw te tak teah hian a va lut a, amah an thlen theihna turin an khawngaihna a dil zel a; tumahin an lo thleng duh lova, tawngkam chhe tinrenga ankhum chungin an lo hnar mai a.
 Chu Pathian mi chuan, "Pathian khawngaihna leh dikna chuan a tha zawngin engkim a kaltir zel e," tiin  daipawn lam a pan ta a, Thingbuk hnuai belin awmhmun a khuar a, a arpa chu a kiang hnai thingah a fuktir a; Pathian hnena lawmthu sawi chungin  bati a chhi a, a Bible zial chu a chhiar tan leh ta a.
 Thli a lo thawk a, a bati chu a rawn chhem hlum ta daih mai a, han chhit lehna chi ziazang lah a ni hek lo.Pathian mi chuan, "Pathian khawngaihna leh dikna chuan a tha zawngin engkim a kaltir zel e," tiin mut zai a rel ta a. A han mu a, khua a lo thim chuan sihal an lo chhuak a, a arpa chu an rawn laksak ta daih mai a.
 Pathian mi chuan uiin pawiti hle mahse, "Pathian khawngaihna leh dikna chuan a ta zawngin engkim a kaltir zel e," tiin a mutsan a, tui takin a muhil ta a.
Zing khua a lo var chuan a thova, a Bible pawm chungin a chunga zahngaihna lantir duh lote khuaah chuan a va lut leh a. Zan lamah chuan misual rualin chu khua chu an lo rawk a, mi an hmuh zawng zawng thatin khua pawh chu an lo hal ral vek mai a.
 Pathian mi chuan, "khuaa mite khan a chungah ngilneina lo lantir ta sela chuan an rualin a thi ve dawn a ni tih te, a bati kha lo eng ta se, a arpa kha khuang bawk sela chuan misualte khan amah pawh chu an that ve ngei dawn a ni tih te a ngaihtuah chhua a."
 "Pathian khawngaihna leh dikna chuan a tha zawngin engkim a kaltir zel a ni," tiin ni engah chuan a Bible a chhiar a, Pathian hnenah lawmthu sawiin a tawngtai leh ta a.


PANGPAR CHI                                      

Sumdawng hlawhtling, hausa tak mai pakhat hi a kum te a lo upat tawh em avangin a company atanga chawlh hahdam tumin a rilru a siam a, tichuan amah aiawhtu tur chu ruat a tum ta. A aiawhtu atan chuan a fate zing ami thlang mai ta lo chuan a hnuaia thawk ho chu a kokhawmin, “Hei ka kum  te a lo upat tak avangin chawlh hahdam a tul ta a, in zing atang hian he company CEO (Chief Executive Officer) tur thlan ka duh a ni,” tiin a puang ta a, a hnuaia thawkte chuan mak an ti ngei mai.
                “Tunah hian pangpar chi ka pe dawn che u a, he pangpar chi hi in haw veleh in phun ang a, in enkawl zui ang a, nakum tun ang hunah helai hmunah hian in rawn keng leh ang a, in pangpar a zirin CEO thar tur chu ka lo thlang dawn a ni,” tia sawiin chupa chuan pangpar chi chu a sem ta a.
                Pangpar chi dawngtu te zingah hian pa pakhat Jim-a chu a awm ve a, Jim-a pawh chuan a pangpar chi dawn chu inah hawnin uluk takin pot-ah a tuh a, leitha nen uluk takin a enkawl a, nitin chuan tui a pe thin a, mahse thlakhat a liam hnu pawh chuan engmah a lo tiak thei si lo.
                Chutih laiin an company office lama Jim-a thawhpuite chuan an pangpar chi dawn a tiak that thu leh a len tawh dan te chu hahipin an sawikhawm thin a, thlali a liam hnu pawha Jim-a pangpar chi a tiak ve loh avang chuan a beiudawng ru hle tawh a ni.
                Kum khat chu a lo ral ta. Chu company-a thawkte chuan an pangpar theuh chu an pu ber office ah chuan endik turin an rawn keng khawm ta a, a hrisel hmelin a lian tha hlawm hle mai a. Jim-a erawh chuan a kui tiah ve theih loh avang chuan a pot chu ken ve loh mai a tum a, mahse a nupuiin rinawm taka a tiak lo ang ang a keng mai tura a fuih avangin zak chung chungin a pot ruak chu a keng ve a, a thiante chuan an lo nuih nasa ngei mai.
                Company hotupa ber chu a lokal ta. Pangpar hrang hrang chu a han endik kual zar zar a, a tawpah chuan Jim-a pot, pangpar awm ve lo chu hmuin, “Hei hi tu ta nge?” tiin a zawt ta a.
                Jim-a chuan a ta anih thu an pu hnenah chuan hrilhin thlai chi uluk taka a enkawl thu leh a tiuak ve theih loh avanga Pot ruak lo keng ta mai anih thu lunghnur takin a sawi ta a. Chu veleh kut beng chungin an pu ber chuan chu company CEO thar tur chu Jim-a ngei chu anih thu a puang ta daih mai le!
                Hnathawk dang ho chuan mak ti takin, “Engvanga Pot ruak rawn keng Jim-a berkher chu thlang nge anih an pu chu an zawt ta a,”
                An pu ber chuan, “Nikum-a pangpar chi ka sem che u kha pangpar chi chhum hlum vek hnu a ni a, engtikawngzawng mahin a tiak thei tawh lo. Jim-a tih loh, in zavai hian chu pangpar chi tiak thei tawh lo chu pangpar chi danga thlak thlengin tihian in enkawl ta a, a tha hlawm hle mai. Mahse Jim-a chauh hian rinawm takin ka thlai chi pek ngei chu a kui a, a rinawmna leh a huaisenna avangin CEO tharah ka puang ta e,” tiin a sawi ta a.




ZANRIAH HLU BER
Hmanlai hian pitar rethei em em leh Pathian tih tak mai hi a awm a. Pathian chu tih tak zeta biain a fak mawlh mawlh thin a, chu chu a hna ber a ni mai. Tumkhat chu Pathian chu chaweia sawm a duh ta tlat mai a, a tawngtainaah chuan Pathian hnenah zanriah special tak mai buatsaih sak a duh thu a hrilh ta a. Pathian pawh chuan amah hmangaih em em tu chu Pitarte hnenah chuan a tuk tlaiah a ina zanriah a rawn kilpui tur thu a hrilh ta.
                Chu Pitarte chu a lawm hle mai. A tuk zingah chuan a pawisa neih chhun tlemte chu keng chhuakin a va bazar ta a. A pawisa khawlsa in a daih tawk thil  tui tak tak chu zanriah a kilpui tur Pathian tan a lei ta a. Tichuan a haw a, a chawhmeh lei te chu a tui thei ang ber turin a siam a, a in leh a vel te a tifai bawk a.
                Chutih lai chuan kawngkhar chu tu emaw hian an rawn kik a. Kawngkhar a va hawnsak chuan kutdawh rethei tak mai hian eitur a lo dil a. Pathian tih mi tak anih avangin chu pitar chuan chu kutdawh chu a inah hruailutin Pathian tana eitur a bik taka a siam sak chu a hlui ta a. Kutdawh chuan puar el euha a ei hnuin pitar chu lawmthu a hrilh a, a kalsan ta a.
                Pathian ei tur chaw leh chawhmeh a ei then tak nual avang chuan a daih lo ang tih hlauin chu Pitar chu a pawisa bang tlemte kengin Bazarah a tlan phei leh a, chawhmeh lei belh leh a. Tui takin a siam zo ta maw tihah chuan kawngkhar ring takin tuemaw hian a rawn kik a. Pathian a nih tawh ngei ringin phur tak maiin chu pitar chuan kawngkhar a va hawnsak ta a. Kawngka biangah chuan Pitar vakvai rethei tak mai chu a lo ding reng mai a. Chu pitar riltam tak mai chu Pathian nena an ei tur a buatsaih chuan puar el euhin a hrai leh ta a.
                Pathian nena an eitur chu Pitarin a eizawh vek avang chuan chawhmeh dang lei a ngai leh ta. Pawisa a neih tawh loh avangin a silver no hlu tak mai chu a hralh a, bazarah chuan chawhmeh a va lei leh ta a. A chawhmeh lei chu phur taka a siam zawh hnu chuan Pathian lokal hun a nghak leh ta. Reilote hnuah chuan a vawithum nan tuemaw hian kawngkhar an rawn kik leh a, a va hawnsak chuan putar bengngawng ritam em em mai hi a lo ding reng mai a.
                Pathian tih mi a ni bawk a, a lainat hle mai. Chu putar chu a inah a hruailut a, chaw a hlui leh a. Pathian nena an eitur atana a buatsaih chu chu putar bengngawng riltam tak chuan a eizo ta vek mai. Lawmthu hrilha a chhuahsan hnuah chawhmeh dang leina tur a nei tawh si lo, Pitar chuan mangang em emin Pathian a be ta.
                “Lalpa, engatinge i lo kal har em em? I tan eitur ka buatsaih a, i lo kal har lutuk a, midangin an eizo vek asin, tunah chuan eitur dang leina tur pawh ka nei tawh lo,” tiin a tawngtai a. Pathian chuan chu pitar lungchhe taka tawngtai chu a kutin a kai tho a, “Ka fanu, fel ka tih em vang che leh i chawei siam tui ka tih em avangin alawm vawi thum lai ka lo kal nawn,” tiin a chhang ta a!




CHHANCHHUAHNA LAWNG
Tum khat chu khaw pakhat hi tuilian nasa takin a chim nasa hle mai a. Chu tuilian chuan In zawng zawng deuh thaw a chimpil a, mi tam tak tuia an tlak hlum bakah an thil neih zawng zawng chu a chhe vek mai. Kawng zawng zawng a chimpil a, inkalpawh theihna awmchhun chu Lawngleng leh tuia lang thei Mau pum leh thil hlai tak tak chauh an ni.
                Chutianga tulianin a chim nasat em avang chuan sawrkar lam aiawh pawhin chu khuaa tulian vanga nungdama la awmte chhanchhuah hna chu ngawrh takin a thawk a, lawng hmangin tuilian avanga thingkung leh in chung vela lo in hamtang te chu hmun him lamah an phurkhawm nghauh nghauh a.
                Chutih lai chuan he khuaa putar pakhat, sakhaw mi leh Pathian tih tak mai pawh chu tuilian laka a him theih nan a inchungah chuan a thu a, chhanchhuah dilin Pathian hnenah a tawngtai mawlh mawlh mai a, chutih rual chuan thihna lak atanga a venhim avangin Pathian hnenah lawmthu a sawi mawlh mawlh bawk a. Pathian tih mi tak anih avangin chutiang hun harsa tak karah chuan a tawngtai tlut tlut mai a ni
                Chutia tui taka a tawngtai lai chuan Chhanchhuahna lawng pakhat hi mihring phur khat tun chungin a rawn kal a, a chhunga chuangte chuan pakai ve mai tur a an hrilh chuan chupa chuan Lawng dang a lo nghah mai tur thuin a lo chhang a. Chupa chuan lawng lian zawk thuneitu ten an lo tirh a beisei a ni.
                Nilengin lawng chu a nghak a, a tawngtai bawk a, mahse lawng lian chu a lo kal loh avangin a in chungah chuan a riak ta.A tukah chuan a tawngtai leh ta ngat ngat a, a hnu deuhah lawng dang a lo kal leh a, a hma ami ai khan chuang an tlem deuh a. A chhunga chuang te chuan an lawnga rawn chuang ve tura an koh chuan chupa chuan lawng lian thuneitute tirh a nghah thu bawkin a lo chhang leh a.
                A ni thumniah chuan thuneitu te lawng tirh nilo, lawngleng dang a lo kal leh a, chuta chuang tura an sawm chuan nidang ang bawkin a lo hnial leh a. Chaw ei tur a neih tawh bawk siloh avang chuan a chau ta hle mai. Lawngleng lokal apiang chu lawnglian a nghah avangin a lo hnar zel a, chaw mumal a eiloh avang chuan a chau tial tial a, a thih phah ta.
                A thih hnua vanrama Pathian nen an inhmuh chuan chupa chuan “Lalpa, khati khawp khan tanpuina dilin i hnenah ka tawngtai a, engatinge min chhanchhuah loh?” tiin a zawt a. Pathian chuan, “I tawngtai nasat zia ka hriatin nangmah chhanchhuak turin lawng leng ka rawn tir a, mahse i tawngtai ka chhanna chu i ngainep tlat si a, i beisei a sang lutuk a, chuvangin chhanchhuah i ni ve ta lo ani,” tiin a chhang ta a



PUTAR LEH TLANGVAL

Tlai khat chu putar pakhat hi, tuifinriat kamah a tei kual vel a, chutia a tei kual lai chuan tlangval pakhat lungngaih leh beidawn hmel em em mai hi a tawk ta a. Chu putar chuan, "Tlangval, i va hlim loh hmel ve, engatinge ni ta" tiin a zawt a. 
Tlangval chuan, Ka pu, ka dinhmun tawh hi a chhe em a, riltamin ka thi thei mai dawn a nih hi. In ka nei lova, hna ka nei lova, sum huiluhna tur pawh ka nei lo. Nitin mai hian he tuifinriata lo kalin, tuifinriat tui hi ka in a, ka mu a chutiang vel mai mai chu ka dinhmun a ni. Hetiang dinhmun ah hian tunge lawma nui thei teh reng ang le?" tiin a chhang a. 
Putar chuan nui chungin,"Mi a tak i lo nih hi maw! a dik taka sawi chuan, hetiang harsatna a vanga rum rum tur i ni lo a sin. Hetianga i lungngaihna chhan chu i inhriat chian loh vang a ni. Nang hi khawvel a mi hausa i ni a sin" tiin a chhanglet a.
            Tlangval chuan,"Mi hausa a? Keimah ang in leh lo, ei tur takngial pawh neilo hi, mi hausa min ti a maw! Min deusawh em ni?" tiin lungchhiat hmel em em chuan putar chu a chhang a. Pu tar chuan, "Tlangval deusawh  zawngin ka tawng lo a nia. Anih chuan, zawhna tlemte ka han zawt ang che. Khawngaih in min chhang thei a ngem?" tia putar pa'n a han sawi takah chuan, tlangval chuan ngaihsak em em in, "Engtiang zawhna nge ni le? Min zawt ta che. Ka hriat apiang chu diktakin ka chhang zel ang che" tiin a chhang a.
Putar chuan zawhna chu a han tan ta a le! "I thalai nihna, i that lai hun hi, $-200000 ka pe che anga, nang keimah anga tar lo ni mai ta che. I phal a ngem?" tiin a zawt ta a. Tlangval chuan, "Phal lo" tiin a lo chhang a.
 " Anih chuan, $-400000 ka pe che ang a, i hriselna min pe rawh. Chuan, nang tuna ka dinhmun natna tireng hi ka pe ang che. I phal em"tiin putar chuan a zawt leh a, tlangval chuan "Teuh lo mai, ka phal lo" tiin a chhang leh a.
 "Anih chuan, $-600000 ka pe che ang a, I hmel mawi leh duhawm tak hi min pe rawh. Chuan, nangin ka tar hmel vun chuar chhe tawh tak hi i nei bawk ang. Engnge i ngaihdan le?" tia zawt lehin tlangval chuan a phalloh thuin a chhang leh a.
 "Anih chuan, $- 800000 ka pe che ang a, i thluak chak leh tha em em kha ka la ka nei anga, nangin tuna ka tar thluak hi i nei ve thung ang. Engnge i ngaih dan?"
"Chutiang chu mi a ni leng lo chuan an ti thei lovang, i zawhna hi engmah awmze ni lo a
Putar chuan, nui chungin " ....Ha ha ha..... tlangval i va thinrim awm em em ve. $-1000000 man nangmah a thil awm, i neihsa kha lei che ka tuma, engmah i phal bawk si lo. Han in ngaihtuah chiang teh tlangval! nang hi $-1000000 neitu mi hausa  chu i ni mai lawm ni? Anih loh chuang engnge i nih a? Han sawi teh tlangval!!!.

Tlangval chuan, chu putar thusawi chu a han hrethiam a, hetianga zirtirtu a tawk chu lawm em em in, mittui nen "ka pu, min zirtirna avangin ka lawm e. Ka nihna ka lo hrelo a ni. Tunah chuan, ka hringnun harsatna avangin, lungngaiin ka rum tawh lovang. Ka hringnun in a tawh lungngaihna leh manganna chu, huaisen takin ka tawn tlang tawh ang. Keihi, khawvel a mi hausa ka lo ni e" tiin lawmtakin putar nen chuan an in then ta.


                                        MEIKHU SIGNAL

Tum khat chu khualzin phur lawnglian tak mai hi tuifinriat zau tak maia tuifawn leh thlipui thawkna tak mai chuan a zinkawng a tibuai hle mai a. Chutih lai chuan chu lawng captain chuan an lawng chu theih tawpin an hnaih ber thliarkar lam pan chuan a her hram hram a. Mahse vanduaithlak takin chu lawng chu a keh darh ta vek mai a. A chhunga chuang zinga pa pakhat tih loh chu tuiah an tlahlum ta vek a. Chu pa vannei tak erawh chu lawng keh them bawhin engtin tin emaw a bula thliarkar chu a in hai kai thei hlauh mai a.

 Chutia vaukama chau taka a leh reng lai chuan chupa chu nasa taka Pathian hnenah tawngtaiin amah chhanchhuaktu tur mi rawn turin a ngen a. Nitin mai chuan Pathian hnenah chhanchhuak tu tur a dil thin a. Mahse tumah an lokal loh avang chuan Pathian lakah pawh chuan a vui lek lek tawh a.
      Amah chhanchhuak tu tur an lo kal mai loh avang chuan a intawm hulna turin tha takin in a sa ta. NItin mai chuan chu thliarkar bula lawng a lokal leh kal loh chu a thlir thin a.
                Tuk khat chu eitur zawngin ramhnuaiah a vak chhuak a. Eitur tlem nena a buk pana a let leh chuan a in chu nasa takin a lo kang alh hluah hluah mai a, meikhu te chu van lamah a let chho tup tup mai a.
                Chupa chu a thin a rim ta hle mai. Pathian hnenah chuan nasa takin a vui a, “Lalpa, i pawi enge ka sawi? Keimahin thliarkarah khawhar takin min awmtir a, tunah ka inhumhimna tura harsa taka ka sak ka in zawng zawng a kang leh si. Engtin nge hetiang hi ka chungah i thlentir theih?” tiin a vui hle mai a.
                A tuk zingah chuan chu pa chu a awmna thliarkar pana lawng lo kal ri chuan a tiharh a, mak a ti ngei mai. Hlim takin lawng chu a lo au a. Lawngin a awmna thliarkar a rawn thlen ve leh chuan chupa chu rang takin lawngah a zuangkai a, lawng captain hnenah chuan, “Engtin nge hetah ka awm tih in hriat theih a?” tiin a zawt a. Chu lawng captain chuan, “Nimin-a meikhu hmanga signal i siam kha kan lo hmu a, he thliarkarah hian chhanchhuah ngai an awm ngeiin kan hria a, kan lokal a ni,” tiin a chhang ta a.
                Hlawhchhamna leh rilru nat ngawih ngawihna kan tawh chang hian beidawnga hnualin Pathian laka vui mai hi a awl thin. Mahse kan hnual phah tur a ni lo. Pathian chuan a mite manganna leh beidawnna hi a hmu reng si a. Kan chunga harsatna lo thleng thin te hi Pathian khawngaihna kan dawn theihna tura meikhu signal a lo ni reng thei a ni.






I NO DAHTHLA RAWH

Tum khat chu Zirtirtu pakhat hi class la turin Classroom-ah a lut a, a kut veilam chuan Roll call-na tur attendance Register leh zirlaibu a keng a, a kut dinglam chuan rial no, a chhunga tui awm chu a keng bawk a. Classroom a luh chuan naupang ho chuan chutianga tui a keng lut chu mak an lo ti hle mai.

                An zirtirtu chuan hming a lam zawh chuan a zirtir tan ta. Rial no-a a tui ken chu a entirna tur a lo ni. Tichuan zirtirtu chuan No chu a keng kang ta a, naupang ho hnenah chuan, “He no hi engtia rit nge anih in rin?” tiin a zawt a. Naupang ho chuan “Gram 100, Gram 200, Gram 300” tiin an rindanin an lo chhang sap sap hlawm a. Chumi hnu chuan an zirtirtupa chuan, “Anih leh hetia ka ken hian engtin nge ka awm ang?” tiin a zawt leh a. Naupang ho chuan, “Engtinmah!” tiin an lo chhang leh a.

                “Anih leh darkar khat chhung heti hian keng kang reng ila, engtin nge ka awm ang?” tiin a zawt leh a. Naupang ho chuan, “I ban a kham viau ang” tiin an lo chhang leh a.


   “In ti dik chiah. Anih leh heti hian nilengin keng kang ta ila, engtinnge ka awm ang?” tiin a zawt leh a. Naupang ho chuan, “I ban a kham vek ang a, i rawl vek ang a, damdawiinah kal a ngai hial ang” tiin naupang pakhat chuan a lo chhang a, an nui dar dar a.

     “In ti dik e. Anih leh nilenga no ka ken khan no kha a rih belh ta em ni?” tiin a zawt leh a, “Rih belh lo ang” tiin naupang ho chuan an lo chhang leh a. Zirtirtu chuan, “A rih belh si loh chuan engati nge kan ban chu a kham anga ka rawl vek nachhan tur? A kham loh theih nan engtin nge ka tih ang?” tiin a zawt leh a. Naupang pakhat chuan, “I tui no ken kha i dahthla mai tur a ni,” tiin a lo chhang a. Zirtirtupa chuan, “A dik lutuk” tiin a lo chhang nghal a.
   “Hetiang chiah hian in nunah lungngaihna leh beidawnna te, rilru hrehawm em emna te in nei thin ang. Mahse chung thil te chu in ngaihtuah reng chuan a tihrehawm dawn che u a ni. Rei tak inngaihtuah chuan in hrehawm rei dawn a ni. In beidawnna leh lungngaihna te chu ngaihtuah reng loin enge chu thil chuan zirtir che a neih tih ngaihtuah hlauh thin ang che u. Kei pawhin No kha ka ken rei chuan ka ban a kham thuai a, ka dahthlak veleh khan ka ban kham kha a reh mai thin a ni. In beidawnna leh lungngaihna te pai reng lovin theihnghilh tum ula, tha zawka bul tan turin tan la thin ang che u,” tiin a chhang ta a.




US President Abraham Lincoln-a
US President Abraham Lincoln-a nunah khan zirtur pawimawh tak a awm tih i hria em? Chhungkaw rethei em em mai atangin a lo piangchhuak a, hlawhchhamna tinrengin a nun kha a tlakbuak thin. Politics a luhchilh ve a, inthlan vawi riat-ah ngawt mai a tla a, sumdawnna a luhchilh ve leh a tum hnih ngawt a hlawhchham leh bawk. A ngaihzawng nen an in ban avangin a rilru te a buai thul, hna a dil pawhin lak a ni ngai mang bawk si lo.



Awle Abraham Lincoln-a hlawhchhamna thenkhat i han thlir teh ang-
Kum 1816-ah an in luah lai atangin an chhungkuain an hnawtchhuak
Kum 1831-ah sumdawnna atangin a hlawhchham
Kum 1832-ah State Legislature inthlanah a ding ve a, a tling lo
Kum 1832-ah a hna atangin ban a ni a, Law School ah zir zawm a tum a, an admit duh lo
Kum 1833-ah a thianpa pawisa pukin sumdawnna bul tan a tum leh a, mahse a hlawhchham leh. (Heta a pawisa puk hi kum 17 chhung zet a rul
Kum 1835-ah nupui neih a tum a, mahse a ngaihzawng chuan a thihsan
Kum 1836-ah a ngaihzawng thih avangin a rilru a buai
Kum 1838-ah State Legislature-a Speaker nih tumin a chuh ve a, a tling lo
Kum 1840-ah Elector atan a in candidate a, a tling lo
Kum 1843-ah Congress inthlanah a in candidate a, a tling lo
Kum 1848-ah Congress re-election-ah a tling lo leh
Kum 1849-ah an state-a Land Officer hna a dil a, hnawl a ni
Kum 1854-ah US Senate (MP ang hi) ah a in candidate a, a tling lo
Kum 1856-ah an party Republican Vice President thlan tur a chuh ve a, vote 100 pawh a hmu tling lo
Kum 1858-ah US Senate inthlanah a ding nawn leh a, a tling lo leh
Kum 1860- ah chuan US PRESIDENT ATAN THLAN TLIN A NI TA.
Heng kan tarlan tak te hi a hlawhchhamna tlangpui chauh a ni. Heng a hlawhchhamna te hi beidawnna tham a ni a, mi tam tak tan chuan vawikhat hlawhchham pawh hi beidawnna tham a ni. Mahse Abraham Lincoln-a chu a beidawng duh miah lo. A beidawn duh loh miau avang hian a tawpah chuan American history-a President ropui ber pawl a nih phah ta.




HLAWHCHHAMNA ATANGIN HLAWHTLINNA
HLAWHTLINNA ATANGA HLAWHCHHAMNA
            Kima leh Mawia te chu an in kawmngeih hle mai. Nitin sikul an kal dun a, homework te ti dunin sikul chawlh apiangin an awm dun a. Kima hi lehkha a zir peih viau mai a, Mawia erawh chuan Kima ang em emin a zir peih lo va. Pawl 10 lai an ni ve tawh a, Mawia chu pawl 9 a pass hlimin a nu te’n mobile phone an leisak a, a khal peih hle mai. Kima erawh mobile phone a nei ve lem lo a, mahse a nun a hlim lo chuang lem lo.
            Kum tawp a lo ni a, pawl 10 an han exam dun a, an ti tha dun viaua an inhriat avang chuan an hlim dun hle mai. Sikul chawlh chang chuan field-ah inkhel tur tein an kal a, luiah te tuicheng turin an kal bawk a.
            Result a lo chhuak ta, Kima chu 2nd Division-ah a passed ta hlauh mai a, Mawia erawh vanduaithlak takin a fail ta hlauh mai. Kima chuan pawl 11 a zir dawn ta a, Mawia erawhin pawl 10 a zir nawn leh a ngai tlat si. Mawia rilru chu a na em em a, thil tam tak a ngaihtuah a, a fail chhan ber ni a a hriat chu a nu leh pa ten mobile phone an leisak, a khawih peih em em chu a ni. Ni e, Mawia chuan a mobile phone chu Kima nen an inkawm loh chang chuan a kheuh reng mai a. Games a khelh peih bakah mi hrang hrang SMS a thawn kual a, a zirlai a ti buai hle reng a ni.
            A fail avangin a rilru chu na hle mahse Mawia chuan intipuitling takin tha taka HSLC pass chu a tum tlat a. Tuk khat chu a inngaihtuah neuh neuh a, pawl 10 fail tirtu nia a hriat a mobile phone chu dah that tulin a hre ta. Tichuan a nu hnenah a kal ta a, a nu hnenah chuan, “Ka nu, ka phone hian ka lehkha zir laiah min tibuai hle mai a, min kawl that sak la, HSLC ka pass hunah min pe let leh dawn nia,” tia sawiin a phone chu a nu hnenah a pe ta.
            Nasa takin lehkha a zir a, a hlawhchhamna atanga tho chhuak leh ngei turin Mawia chuan nasa takin lehkha a zir ta a. A rilru la peng thei thil rengreng chu a ngaihtuah duh ta lo va. Tichuan kum tawpah a han exam a, result a lo chhuak a, Ist Division-ah a pass ta zawt mai. A nu chuan a phone chu pek let leh a han tum a, Mawia chuan lehkha zirlaia a tihbuai ai chuan pawl 12 a pass hun law law a pe let zawk turin a nu chu a ngen a, a nu chuan a kawl that sak leh ta.
            Kima erawh kha chu pawl 10 a pass lawm nan khan a pa in mobile phone a leisak a, a kheuh reng mai. Chu chuan a lehkha zir a tibuai em em a, a rilru nasa taka a lak pen avangin pawl 11 a lo fail ve thung a.
            Pawl 11 chu Mawia leh Kima te chuan an zirdun ve leh ta. Ni khat chu Mawia chuan Kima hnenah Pawl 10 a zirlaia a fail chhan ber chu a rilru la pengtu Mobile phone a nih thu te, a nu a kawl that tir hnu a pawl 10 tha taka a pass tak thu te hrilhin Kima hnenah chuan, “Nangpawh i fail chhan chu i mobile phone neih vang hi a ni. I rilru a la peng nasa em em a, lehkha i zir tha thei lo a nih kha. Pawl 12 i pass huna laklet atan i nu kawl tir ve rawh,” tiin a fuih a.
            Kima pawh chuan Mawia thurawn chu pawmin a phone chu a nu hnenah a kawl tir ta a, Mawia nen chuan Mobile phone telloin lehkha an zir ta a, rilru la pengtu ber awm tawh hek lo, pawl 12 pawh chu tha takin an pass dun ta a.
            Chhiartu duhtak, i zirlai leh Pathian i biaknaah engin nge tibuai thin che? Tunlai technology lar tak tak mobile phones, internet, facebook leh Computer Games te hi an ni em? Heng thil te hian i hlawhtlinna kawng in dal tir lo la, a chintawk hriain hmang thiam la, nakinah i la hlim dawn a ni tih hria ang che. Nawm hmasak a hlawhchham ai chuan tuna hrehawm rih a nakina hlim taka awm i thlang zawk dawn lawm ni!


WHAT GOES AROUND COMES AROUND           

 Hmanlai hian Scotland rama Ayrshire hmuna Lochfield-ah hian pa pakhat fel tak leh taima tak mai Pu Fleeming-a hi a awm a. Pu Fleeming-a chu loneitu niin leilet zau tak mai Lochfield-ah chuan a nei a. Chu leilet-a a thlai thar chhuah hmang chuan a nupui fanaute a chawm a, a thawk rim thei hle.
            Ni khat chu rim taka a leileta hna a thawh laiin naupang mangang au thawm hi a hre ta a. Chu naupang au ri rawn chhuahna lama hmanhmawh taka a tlan phei nak chuan naupang pakhat hi chirhdum thuk tak maiah a tang hi a lo ni a, chirhdumah chuan a lo pil tep tawh a, mangang em emin in hai chhuah a lo tum ve a ni. Naupang chu a hmuh veleh Pu Fleeming-a chu hmanhmawh em emin chirhdumah chuan a zuang lut ve a, vanneihthlak takin chu naupang, chirhduma tlahlum mai tur chu a chhanchhuak thei ta hlauh mai a.
            A tukah chuan Pu Fleeming-a in kawtah chuan Sakawr tawlailir nalh tak mai hi a rawn in hung rap mai a. A chhung atang chuan pa pakhat zahawm tak mai hi a lo chhuak a, Pu Fleeming-a nen an inhmuh hnu chuan an in chibai a, a hma ni a a naupang chhanchhuah pa a nih thu leh lawmthu sawi nana pawisa rawn pek chu chu pa chuan Pu Fleeming-a chu a hrilh ta a. Mahse Pu Fleeming-a chuan chirhdum atanga naupang thi tur a chhanchhuah avanga lawmman chu lak a duh ta hauh lo mai.
            Chutianga an inbiak lai chuan Pu Fleeming-a fapa, mipa naupang chuan a pa te inbe lai chu kawngkhar atangin a lo en dek dek a. Chu mipa naupang a hmuh chuan chu pa chuan Pu Fleeming-a hnenah “Kha kha i fapa a mi?” tiin a zawt a, Pu Fleeming-a chuan a fapa anih thu chhuang takin a hrilh a.
            Chu pa chuan Pu Fleeming-a chu inremsiam puia sawmin, “Ka fapa i chhanchhuah avanga lawmthu sawi nan i fapa hi ka hnenah awm tir la, sikul tha takah lehkha ka lo zirtir ang e. He naupang hian a pa a chhun chuan nakin lawkah mi chhuanawm tak a a la ni dawn a ni,” tiin Pu Fleeming-a chu a dil ta a.
            Tichuan Pu Fleeming-a pawh chuan remtiin chu mi hausa pa hnenah chuan a fapa chu a awm tir ta a. Kum tam tak a liam hnu chuan Pu Fleeming-a fapa chu St Mary’s Hospital Medical School, London atangin a graduate a, mi ropui tak niin amah chu Sir Alexander Fleeming-a, damdawi hmingthang leh tangkai em em Penicillin hmuchhuak tu kha a ni.
            Kum tam a liam leh hnu chuan Pu Fleeming-a fapa Alexander Fleeming-a enkawl tu mi hausa pa fapa chu pneumonia natna tuarin thih ngamin a damlo a. Amah tihdam nana an hman chu engdang nilovin a enkawl thin Alexander Fleeming-a hmuhchhuah damdawi lar tak Penicillin bawk chu a ni. He mi hausa pa hi Lord Randolph Churchill-a niin a fapa pneumonia vanga damlo hi England Prime Minister hmingthang Sir Winston Churchill-a kha a ni.
            He thawnthu, a tak tak ni si atang hian mi chunga kan thil tih, a tha emaw tha lo emaw te hi engtikah emaw kan chungah a lo let leh thin tih kan hriat a, midangte chunga that kan chhuah hram thin a pawimawh zia i i hre thar leh ang u.


SIHAL PAHNIH
Hnema chu naupang thinchhe ve tak mai a ni a. Tum khat chu a thiante nen hian marble hmangin an infiam a, Hnema chuan a thiam reuh em avang chuan a thiante chu a ei cha ta dawn mai a. A thiante chu amah aia lian an nih avang chuan Hnema chuan a ngam lova. Chutia a Hnema infiam puite an chat dawn takah chuan a thiante chuan Hnema marble man sa zawng zawng chu an lak sak ta vek a, an vel zui a. Hnema chu rilru na takin a tap ta bai bai a, a thin a rim a, a thiante chu a haw ngawih ngawih a, vawi khatmah kawm tawh lo turin a rilru a siam a, biak pawh a tum tawh lo a ni.
            Chumi tlaia ina a haw hnu pawh chuan a thinrim chu a reh thei chuang lo va, a thu ngawi reng mai a. A pu chuan Hnema hmel a hmuh chuan a thinrim chhan a zawt ta a. Hnema chuan a thiante’n a chunga thil an tih dan zawng zawng leh a thiante a huat zia leh an chunga a thinrim zia chu a pu chu a hrilh ta mawlh mawlh a.
            A sawi zawh hnu chuan a pu chuan, “Hnema thil ka hrilh ang che,” a ti a
“Kei pawhin min tiduhdah thintu te chu ka haw thei khawp mai, an chungah rilru chhe tak te pawh ka lo pu ve thin a ni. Mahse midang huatna leh an chunga thinrimna hian keimahni min ti hrehawm ringawt a, kan huat em em te chu a tina ve miah si lo. Thihna Tur ei a, hmelma te thi tura beisei ang vel lek a ni,”
            Heti hian ka tehkhin thin. Keima chhungrilah hian Sihal pahnih awm angin ka ngai a. Sihal pakhat zawk chu fel tak niin midang nen inrem takin a awm a, fiamthu chu fiamthu ang in a nuih liam mai a, mahse thil dik lo chu a do tlat thung.
            Mahse Sihal pakhat zawk erawh chu a kawlh em em a, a thinchhe hle bawk. Tupawh mai hi chhan leh vang awm lovin a tibuai a, a thinchhiat em avangin ngaihtuahna fim pawh a hmang thei lo. A thinrimna chuan engmah a tihdanglam ringawt theih si loh avangin a thinrmna chuan awmzia a nei miah lo. A chang chuan heng Sihal pahnih hian a nun hi controll tumin an insual fo thin a ni,” tiin Hnema pu chuan Hnema chu tehkhin thu a hrilh a.
            Hnema chuan rang takin, “Apu, chung i nun chhungrila sihal pahnihte an insual chuan tunge chak thin?” tiin a pu chu a lo zawt var a.
            A pu chuan nui sen sen chung chuan, “Khang Sihal pahnihte awmdan kha ka nun lanchhuah dan a ni a, miin fel min ti se, mi zaidam tak ni ila tih chu ka duhthusam anih avangin Sihal fel zawk chu ka tanpui a, hnehna a chang ta thin a ni,” tiin a chhang a.
            Chhiartu duhtak, Hnema pu ang hian keimahniah hian ze chi hnih, thinchhiatna leh zaidamna a awm thin a. Kristian naupang kan nih chuan Hnema pu ang hian kan nuna Sihal fel zawk, Zaidam, Nunnem, Midang tana hnawksak lo leh sual do ngam nun hi kan vawng nung reng tur a ni.
            Mihring nun hi a tawi a, ngaihtuahna mawlmang tak te pawih bo vin, midangte ngaidam zung zung ila, mi chungah rilru chhe pu lovin kan thinrimna te theihnghilh zel i tum ang u.
            Kan nuna hlawhtlinna thuruk chu enge ni tia kan inzawh chuan kan room chhunga thilawmte hian zirtir an nei vek a ni. Hetiangin
Ceiling Fan chuan ----- Cool tak leh rilru fim tak pu a awm turin min duh a
In chung hian ----- Tum sang tak nei turin min ti
Tuverh hian  ------ Khawvel hawiher thlir thiam turin min ti a
Sana hian ------- Hun hi a hlu a ni tih min hrilh
Darthlalang hian ---- Kan thiltih hmaa mahni in en hmasa turin min zirtir a
Kawngkhar hian --- amah hawng tura na taka kan nam thin angin kan thil tum ti hlawhtling tura na taka mahni in nam kal turin min ti a ni
            


INREMNA
Khaw pakhata sikul naupang te chu an inngeih lo hle mai a, naupang ho chu pawl pawla insiamin an in haw tawn tham mai a, pawl nei ve lo phei chuan kawm tur pawh an nei lo. Chutiang dinhmuna an din avang chuan an sikul boruak chu a chhe em em a, sikul naupang te chuan inhauh an chingin an in rel peih em em a. Chu chu an zirtirtupa in a hriat chuan tihdan tur a ngaihtuah ta a.
            Tuk khat chu an zirtirtupa chuan an sikul naupang ho chu a ko khawm ta a. An zavai chuan anmahni inah theuh haw turin leh Polythene bag chhunga Alu rawn keng theuh turin a hrilh a, alu chu an sikula an huatzawng te theuh hming vuah sakin an mi huatzawng zat chiah ken tur a ni.
            Chawhnuah chuan sikul naupang ho chu an zirtirtupain a hrilh ang chuan an sikula an huatzawng theuhte hming ziahna Alu chu Polythene-in an rawn khai far mai a. A thenin Alu pathum te an ken laiin huat leh ngei ngah deuh chuan Alu pum sarih te polythene chuan an rawn khai bawk a. An lo thlen kim hnu chuan an zirtirtupa chuan ko khawm lehin naupang ho chu anmahni polythen theuh kar khat chhung khai turin a hrilh ta a.
            Naupang ho chuan alu chu nitin an khai ta far mai. Khua alum em avangin ni thum hnuah chuan Alu chu a lo tawih tan a, a rim a chhiat em avang leh Alu pum sarih chuang khai tan phei chuan a rih em avangin an zirtirtupa hnenah chuan an sawisel luai luai mai a. Kar khat a ral hnu chuan an thaw huai mai a ni.
           Chumi hnuah chuan an zirtirtupa chu a lo dingchhuak a, chu a thiltih tir chu naupangte hnenah tihian a sawifiah ta a –
            Alu tawih rimchhe tak in ken kuala hrehawm intih ang chiah khan midang in huata, midang in ngei chuan in tan a hrehawm mai dawn a ni. Chutianga midang huatna rilru in nei tlat chuan chu huatna rimchhe tak chuan a bawm reng dawn che u a, midangin tuar loin nangmahniin in tuar ngat ngat mai dawn a ni. Tiin
            Chhiartu duh tak midang ngeina leh huatna, eilohna etc i neih chuan paih bo daih la, i nun a hlim ang a, rilru leh tih tak zetin Pathian i hmangaih thei dawn bawk zuk nia.


LUNGTE PANGA
Hmanlai hian lungte tam tak zingah lungte panga hi lui pakhat kiangah an awm dal mai a. An bul vela lungte mam tak tak zingah chuan chung lungte panga te chu an titoh in an mam ve lo hle mai. Ni a lo sat chuan nisa chuan a em ro a, lui tuiin a rawn chim chang chuan an huh leh hliam mai a, lungte dangte chuan an titoh bik em avang chuan an nuihsawh vel thin a, hrehawm an ti hle thin.
            Tum khat chu an awmna kianga lui chu a lo lian ta a, chung lungte panga titoh tak tak te chu tuilian chuan a la ta daih mai. Luiah chuan a len thla a, tui tha a chak em avang chuan lung dangte nen an in tauh bawp bawp a, lengkir sang tak takah te an tla thla vawn vawn mai a, hrehawm an ti hle. Lung dang leh lung lian zawk nen an in tauh chang te chuan an taksa peng thenkhat chu a khem hlek hlek a, an in tauh pilh nasa hle mai. Mahse chutianga lui dung tluana intauh bawp bawp chunga tuiin a lenthlak hnu chuan vaukam pakhatah hian chung lungte panga chu tui chuan a len chhuak ta hlawl mai a, an thaw huai mai. Tuiin a len thlakna lama an intauhnaah khan an pang sawrbawk leh titoh tak tak te kha a keh thla a, chung lungte panga chu lungte mum leh mam tha tak maiah an chhuak ta bawk a, an lawm hle mai.
            Tuiin a len chhuahna vaukamah chuan sipai tam em em mai hi indo tumin an rawn pungkhawm a, chung lungte panga pawh chuan an hlau hle mai. A hnuah rawlthar pakhat hian chung lungte panga chu a rawn chhar nawlh a, a ipteah chuan a khungkhawm ta a. A hnuah chuan chu rawlthar chuan lungte panga zinga pakhat chu a la chhuak ta a, a virvawmah chuan a vuah a, pa lian tak mai vawm thluk nan chuan a hmang ta.
            Heng lungte chhartu hi Davida kha a ni a, Davida hian heng lungte mam tak hi amah beitu mi chak Goliatha hneh nan a hmang a ni.
            Chhiartu duhtak, nang leh kei hian Goliatha anga mi lian leh chak beih tur chu kan tawng lo ang, mahse mi lian leh chak dang kan nunah hian beih tur kan nei thin. Engtin nge heng hi kan hneh ang? Davida’n lungte mam tak panga a chhar a a hneh ang hian i han tehkhin dawn teh ang-
            Lungte pakhatna hian Huaisenna a entir a, Davida pawh khan huaisenna a nei a ni. Chutiang bawkin mi lian tak thlemna i beih hunah he huaisenna hi a pawimawh hle.
            Lungte pahnihna hian Mahni Inrintawkna a entir a, beram vengtu Davida pawh khan mahni inringtawk tak chungin Pathian hmachhuanin Goliatha kha a that thei a ni. Davida ang hian nangpawhin Pathianin i harsatna te a pui dawn che tih hriain inringtawktak chungin i harsatna te i hneh thei ang.
            Lungte pathumna hian Inbuatsaihna a entir a, Davida pawh khan Goliatha bei tura inbuatsaih nan luiteah khang lungte panga kha a zuk chhar a nih kha. Nangpawh i nuna chona hrang hrang hmachhawn turin i inbuatsaih ngun a ngai hle a ni.
            Lungte palina hian Rinna a entir a, Davida pawh khan Goliatha hneh turin a chakna ring zolo mahse Pathian chakna kha a ring ngam tlat a, a hneh thei a ni. Nang pawhin harsatna i neihin Pathian ring la, nangma rinnaah in nghat suh ang che.
            Lungte pangana hian Hnehna a entir ve thung a. “Indona chu Lalpa indona a ni” tia Davida a au khan Goliatha kha lungte leh virvawm ringawtin a hneh thei anih kha. Nangpawhin i hringnuna harsatna leh thlemna nen in indona hrang hrangte chu Pathian kutah nghatin a puihna dil la, tichuan heng milian leh chak, thlemna, hlawhchhamna, beidawnna, lungngaihna, natna etc hi i hneh thei ngei ang.


Mipa naupang leh Thingkung
Hmanlai hian Thingkung lian tak mai hi a awm a, mipa naupang pakhat hi chu thingkung bulah chuan nitin a rawn infiam thin a, a zarah te chuan lawnin a rah te chu a ei thin a. Chutianga chu naupang chu a rawn infiam thin avang chuan chu thingkung pawh chu a hlim thin hle mai. Mahse chu naupang a lo than len deuh hnu chuan thingkung bulah chuan a rawn infiam khat ta hle mai a.
            Nikhat chu chu mipa naupang chu chu thingkung bulah chuan a rawn kal leh a, a hlim loh hmel hle mai. Chutia a hmel a hlim loh em avang chuan chu thingkung chuan mipa naupang hnenah chuan, “Ka zarah te hian lawn la, min infiam pui rawh,” tiin a sawm a. Mahse chu mipa naupang chuan, “Naupang chhia ka ni tawh lova, thingkung nen ka infiam ngai tawh lo. Toys ka duh a, leina tur ka nei si lo,” tiin a hrilh a. Chutah thingkung chuan, “Pawisa pek tur che ka nei si lo va, ka rah hi lo la, bazarah i hralh ang a, chu chuan Toys chu i lei mai dawn nia,” tiin a hrilh ta a. Tichuan, mipa naupang chuan Apple rah chu a lo teuh a, hlim takin a rah hralh tur chuan a kal bo ta a, mahse a lo let leh tak miah loh avang chuan chu thingkung chu a rilru a na in a lung a leng hle mai.
            Kum tam tak hnuah chuan mipa naupang kha a lo puitling tawh a. Nikhat chu thingkung bulah chuan a rawn kal leh a, thingkung pawh chuan hlim takin, “Min rawn infiam pui rawh,” tiin a sawm leh a. Mahse chu pa chuan, “Nupui fanau ka nei tawh a, infiam ka hman tawh lo. Chenna in ka mamawh sia min pui thei em?” tiin a zawt a. Chu thingkung chuan, “In pek tur che ka nei si lova, ka zar te hi sat thla la insak nan hmang mai ta che,” tiin a hrilh a. Chupa chuan thingkung zar chu a satthla a, in chu a sa ta a. Mahse amah thlahlel em em tu thingkung hnenah chuan a kal leh ngai loh avang chuan chu thingkung chu a rilru a na em em a.
            A hnu daihah chu pa chu a rawn let leh hlawl mai. Chumi tum chuan lawng a mamawh a, thingkung chu a dil leh a. Thingkung chuan lawng siam nan a kung chu kit turin a hrilh a. Chupa chuan thingkung chu kitin lawng chu a siam a, a reh leh ta vang vang a.
            Chupa chu kum tam tak hnua a putar tawh hnu chuan chulai hmunah chuan a lo let leh a. Mahse thingkung chuan engmah lo pek tur a nei tawh lo. Inthiam lo takin Chu thingkung tawite la awm chuan putar hnenah chuan, “Ka rah, ka zar leh ka kung ka pe tawh si che a, engtinmah ka infiam pui thei tawh lo che a pek tur che pawh ka nei tawh lo a sin,” tiin thingkung chuan chu putar chu a lo hrilh a. Putar pawh chuan engmah beisei a neih tawh loh thu leh hahchawlh maibak duh a neih loh thu a lo hrilh a. Tichuan chu thingkung kihna tawite la awm chuan amah ngheng a chawl hahdam turin chu putar chu a sawm a. Putar pawh chu a naupan lai atanga a lo infiam pui thin leh a thian tha amah thlahlel em em tu thingkung ngheng chung chuan a hahchawl ta diai diai a
            He thawnthu hi kan nu leh pa te kan tana an inpek dan tarlanna a ni. He thingkung hi kan nu leh pa te ang a ni a. Kan naupan lai chuan kan nu leh pa te kan ngaina a, an bula awm reng kan duh thin. Kan thang lian telh telh a, nu leh pa te mamawh lo ni hialin kan inhria a, manganna kan neih lai chauhin kan bel leh thin. Nu leh pa te hian he thingkungin he naupang a thlahlel ang hian min thlahlelin min hmangaih a, engkim kan tan tih an huam thin. Chuvangin kan nu leh pa te min hmangaihna leh kan tan an inpekna hi kan hriatchhuah a, thuawih taka theihtawpa hmangaih let ve hi kan tum tur a ni.


MITDEL KUTDAWH
Mitdel pakhat hi mipui tam em emna hmun leihlawn hnuaia thuin a bulah chuan kutdawh nan a lukhum chu a hung a. Chu a lukhum dahna bul ah chuan lehkhaziak "Mitdel ka ni a, in tanpuina ka mamawh a ni" tih chu a tar va mai bawk a. A thutna hmunah chuan mipui kal ri leh a kutdawhna lukhum chhunga pawisa an thlak ri ngaithla chuan a thu kun reng mai a.
Chutih lai tak chuan mi pakhat hi a lo kal a, chu mitdel kutdawh a hmuh chuan a khawngaih hle mai. Chu pa chuan mitdel pa pawisa dawnna lukhum a han en a, eng tham mah a la dawng lo tih a hmuh in, 'Heti khawpa mihring tamnaah he mitdel kutdawh hnena pawisa pe an va tlem em' tia thinlung lungchhe taka ngaihtuah chung chuan, a kekawr ipte a zen a, a pawisa thir chu mitdel lukhum ah chuan a thlak ve ta a.
Pawisa a thlak zawha kal san mai a han tum chuan thil a ngaihtuah chhuak thut a. Kal san ta mai lo chuan chu midel lehkha ziak, "Mitdel ka ni a, in tanpuina ka mamawh a ni" tih lehkha ziah hnung lamah chuan lehkha a ziak sak a, ama lehkha ziak lam chu a tarlangin chu mitdel chu a kalsan ta a.
Chutia a kalsan atanga hun rei lo te ah chuan, chu mitdel kutdawh bula lo kal apiang chuan a lehkha tar an han hmuh chuan pawisa an pe ta teuh hlawm mai a. Tlailam a lo nih chuan a pawisa dawhna lukhum pawh chu a lo khat ta hial a. Chu kutdawh chuan a rilruin, “Kum engemaw chen helai hmunah kut ka dawh tawh a, tun angin pawisa ka hmu ngai lo' tiin a inngaihtuah neuh neuh a.
Tlailam office ban a lo hun chuan, chu pa pawh chuan mitdel pa dinhmun hriat duh chuan mitdel pa awmna hmun chu a pan phei ta nghal a. Midel pa bul a va thlen chuan, midel pa chuan a ke pen ri atangin a lo hre nghal mai a. "Tukin zinga pawisa min pe a, lehkha min ziahsaktu kha i ni tiraw?" tiin a lo hre nghal chat mai a. Chu pa pawh chuan "Ni e, vawiin chhun engnge i an, i beisei ang i dawng em?" tiin a zawt a. Mitdel pa chuan lawm takin "Kum tam tak helai hmunah hian ka lo thu tawh a, hetiang khawpa tam hi ka la dawng ngai lo. Lehkha min ziah sak atang khan ka bula lo kal a piang deuh thaw in pawisa min pe a ni," tiin a lawm thu a hrilh rualin, “Khawngaih takin eng thu nge i ziah min hrilh thei em?” tiin a zawt nghal a.
Chu pa chuan chu mitdel zawhna chu zawi dam dap a chhangin, "I lehkha ziah hmasak zawk kha, 'Mitdel ka ni a, in tanpuina ka mamawh a ni' tih a ni a, awmze inang lek lekin ‘Vawiin hi ni thar duhawm, mawi leh nuam ni mahse kei chuan ka hmu ve thei lo’ tiin a hnung lamah ka ziak a. Chu chu mipui lam hawi zawngin ka tar ta a. A hmasa zawka thu ziak kha chuan 'mitdel i nih thu leh tanpui i ngaih thu' chiah a kawk a, kawng danga kan sawi dawn chuan 'nangma lam harsatna chauh i ziak chhuak' tihna a ni. Ka lehkha ziah kha chuan, 'Ni thar engmawi nuam leh duhawm tak an hmuh theih a vanga an vanneih bik zia' midangte a hriattir a, chu chuan an rilru chu a khawi danglam bik em em ta a ni", tiin a hrilh fiah ta a.
* He thu chhiar thei dinhmun a i din avangin Lalpa hnenah lawmthu sawi rawh.
* I hringnun hi a tha lam zawngin thlir thiam tum la, thlir thiam turin en dan chi hrang hrang in en bawk ang che.
* I hringnunin i tan tahna tur vawi 100 a pek che chuan, nuihna tur leh hlimna tur vawi 1000 zawn chhuah tum ang che.
* I hun kal liam tawh thil chu a tangkai dawn loh chuan theihnghilh tum la,
* I hun hman mek hi inchhirna tur awm miah lo leh a tha thei ang ber tura hman tumin, inrin tawkna nei tlat bawk ang che.
* Hun lo la kal tur chu hlauhthawnna leh inthlahrunna awm miah lova, tawn chhuah tum bawk ang che.
* Mi pakhat a duhawmna leh mawina ber chu a hlim hmel a ni a, chu aia mawi leh duhawm zawk chu chumi hlim hmel hnunga Nangmah ngei kha i ni.....


Naupang chhuanawm Jemima Layzell
School naupang Jemima Layzell chu a thluaka thisen kai avangin rin lo takin a boral ta. Jamima Layzell-i taksa leh thlarau chuan he khawvel hi chhuahsan mahse, a taksa bung thenkhat-te erawh mihring sawmte (10)-te hnenah la damin he khawvel hi a la hmang chhunzawm zel dawn tho a ni.
Photographer Harvey, 43, leh Sophy, 38, te fanu Jemima Layzell-i chu kum 13 mi niin zirna lam ngaina mi tak, ziak leh chhiar lam a inzir peih em em, lehka ziaktu ropui tak nih tum tlat a ni a, hla leh thawnthu vel ziah nan pawh a ngaihtuahna hi a lo seng nasa thin hle. Dam leh hrisel taka an chenna in Horton, Somerset-a a awm laiin beisei lo tak leh inrin lawkna awm miah lovin a chenna inah a che buai a, a rang thei ang ber a damdawi in kalpui nghal ni mahse vanduaithlak takin March 14, 2012 khan a thi ta a ni.
Jemima Layzell hian a thih hmain a nu leh a pa te hnenah a thih hnu a a taksa chu midangte nunna chhanchhuahna a tana hman a duh thu a lo sawi tawh thin a. Jemima Layzell chu vanduaithlak taka a lo thih tak si ah chuan, a nu leh pa pawhin ama duhthusam leh lo sawi tawh angin, a taksa chu midangte nunna chhanchhuah nan an lo hmang ta a, Jemima Layzell zarah thi mai tura an ngaih mi 8 te chuan damna changin, khaw hmu theilo mitdel pahnih chuan khaw eng an lo hmuh phah ta a ni.
Jemima Layzell-i thih hnu in, ama lo chah leh sawi tawh angin a nu leh pa chuan a ruang chu damdawi in-ah kalpuiin, a taksa thenkhatte chu midangte nunna chhanchhuahna atan an va hlan ta a ni. A lung (Heart) chu kum 5 mi mipa naupang hnena pek a ni a, a chuap (lungs) chu kum-14 a naupang hnena pek a ni bawk. A thin (Liver) hi hmun hnih a thenhran niin naupang thla 10 mi leh kum-1 mi hnena pek a ni bawk. Kum 19 a upa leh kum 24 a upa te hnenah a kal (kidneys) pek a ni a, zun kawng lam tha lo mi pahnih Kum-40 mi leh kum-3 mi mipa naupang hnenah pek an ni bawk.
      A mit pahnih chu khaw hmu theilo (mitdel) pahnih hnenah pakhat ve ve a pek a ni a, chumite pahnih pawh chuan a zar zovin khaweng an lo hmu thei ve ta a ni.
Amah hriatrengna hun Memorial Service hi Taunton School Chapel ah May 21, 2012 khan neih niin thih hnua mi pariat nun pangngaia an nun theih nana taksa bung hrang hrang petu Jemima Layzell chu ropui taka thlahin an vui liam ta a ni.



MAHNI TANA CHAKAI KHAWRH
Contractor hausa tak mai hi a awm a. Chupa chuan sawrkar leh mimal in lian tak tak a sa thin a, a hnuaiah chuan Mistiri thiam tak tak leh taima deuh deuh hi an thawk nual bawk a. An hnathawh an uluk em avang chuan hna pawh an hmu thei hle. Mistiri thiam leh fel tak mai Pu Zuala pawh chu chu contractor hnuaiah chuan thawkin a taihmak avang leh a kut them thiam em avang chuan chu Contractor chuan a duhsak thei hle mai a, Pu Zuala chu a kum te a upat ve deuh tawh avang chuan Contractor chuan Mistiri zingah a hotu ber atan a dah a, hna hahthlak tak pawh a thawh tir tawh ngai meuh lo va.
            Chutianga In tam tak an sak lai chuan Pu Zuala pawh chu kum 50 a lo tling ve dawn ta a, a kum a upat ve deuh tawh avangin a hna chu chawlhsan a rilruk deuh a. Hlawh tha tak nei mahse hnathawk buai reng renga hun hman reng ai chuan a nupui fanaute bula khawsak ve chu a duh tawh zawk a ni.
            Ni khat chu chu a thutlukna chu amah chhawrtu contractor hnenah chuan a hrilh ta a. Contractor pa chuan Pu Zuala chu pa remhre tak anih avang chuan a ui hle mai. Mahse Pu Zuala chuan chawlh chu a duh tawh si avangin Contractor chuan Pu Zuala chu a Building hnuhnung ber sak sak turin a ngen a. Pu Zuala pawh chuan a hnathawh chhunga a tawp ber atan a pu tan in pakhat sak sak leh chu a remti ta a.
            Tichuan Pu Zuala chuan ama kutkawih ngeiin a pu in tur chu a sat a. Chawlh a chak taw hem avang chuan a hnathawh laiah chuan a rilru a pee m em lo va. Hmanraw tha vak lo leh khawih awlsam deuh deuh te a hmang mai mai a. A tawp ber tur anih tawh avangin uluk lem lo takin a sa a, nidanga a insak thin ai pawhin a nalh loh bakah a tha lo zawk a.
            Chutianga uluk lem lo taka a in sak hnuhnun ber tur a sak zawh hnu chuan Contractor hausa tak chuan Pu Zuala insak en thlithlai tur chuan a rawn kal ta. Pu Zuala leh Contractor pa in Pu Zuala insak an enfiah hnu chuan chu in chahbi chu Contractor chuan Pu Zuala hnenah pein, “He in hi I in tura ka ruahman a ni a, kan inthlah nan he in hi ka pe a che,” tiin a hrilh ta a. Pu Zuala chu a mengphawk nasa hle.
            Pu Zuala chuan chu in chu ama in tur a ni tih hre lovin uluk lo takin a lo sa mai mai a. Ama in tur a ni tih hria se chu uluk deuh zawkin a lo sa mai tur. Mahse a sa zo vek tawh si a, inchhirin awmzia a nei lo, a nih an gang chuan a luah mai a ngai ta.
            Hetiang chiah hian keini pawhin kan damchhung nun te hi keimahni tana hmang kan ni tih kan inhriat a tul. Mi tam takin uluk lo takin kan damchhung hun te kan hmanga, a tawpa a rah seng tur kan ni tih hriat a uluk zawka kan nun kan hman a tul tak meuh a ni.


UI FING BOBBY-a
Silverton, Oregon a restaurant neia eizawng Mr & Mrs Frank Brazier te chuan chawlh hmangin Indiana-ah an zin a, hemi tum hian an ui Bobbie chu an hruai ve nghe nghe. Bobbie hi English Sheep Dog thlah, thla ruk leka upa a ni a. Indiana-ah hian a neitu Frank Brazier-a te car atanga a tlanchhuak chu ui dang nen an in umna lamah a neitu te nen chuan an in hloh ta. Chutianga an ui a bo avang chuan Pu Frank-a te pawh chu an buai hle a, nasa takin an zawng a, chanchinbu lamah te an chhuah bawk a. An hmuh zawh mai loh avang chuan an khua Oregon lamah an hawnsan a tul ta, Pu Frank-a rilru chu a na hle mai.
            A tir ah chuan BOBBIE pawh chuan han zawn tan dan a bangbo ve hle aniang hmun hrang hrang ah mel 1000 bawr vel zet chu vak a vak a. BOBBIE hian a pu te awmna lam zawng hmu tur chuan khawthlang lam zawnga a kal char char a ngai ani. Tichuan thlasik a lo in her chhuah chuan a kal na tur lam chu a man fuh tan ta.Illinois te Iowa te a pal tlang zel a, ke in a kal ta ngat ngat mai a, a remchang apiang,a hmuh apiang a ei in hmun remchang apiangah a riak ve mai zel a. A chang in mi in bathlarah te a riak a, mi chhungkaw bula ni 2-3 vel han khawsak zawk zawk te pawh a nei bawk a.Thenkhat in chaw te an lo pe ve bawk a... Mahse cham rei thei anilo,hmabak a nei,a chhungkua te a zawn hmuh angai tlat.In leh lo neilo ho dah khawm na hmun ah te pawh a riak ve ani awm e.
                Tichuan khawthlang lam pan chuan a kal leh ta zel a. Mak deuh mai in a kal vel na ah hian khawngaih tu a tawn theih bakah ui chuang man ho DOG CATCHER ho hi a pumpel ve leh hlauh zel. Tichuan khawthlang lam pan chuan a kal ta ngat ngat mai a, eitur tha a hmuh loh avangin a cher in a chau hle mai a, khawi lai ah emaw amah chaw lo pe tu te bulah rei vak lo an cham a, tlema tha a neih deuhvah a kal chhunzawm leh mai a. Lui tam tak a hleuh kai angai a. Vur in a a bawh khah chuk mai Missouri River lian tak mai pawh a hleuh kai ngat ani.Thlasik vur tlak nasat vanglai takin Rocky Mountains a pal tlang leh a.(hei zet hi chu bon tak ani). A kal tawp lam ah phei hi chuan a kal nasa lutuk a a ke hnuai zawng zawng a ral vek a,a ke ruh a lang thei hial ani.
               Mahse he ui tum ruh tak mai hi chutiang mai mai chuan a thil tum a thulh tir ei lo.Kawng lakah hian thehlei te, sazupui te a hmuh ang ang a man ve pah zel a.Tichuan a pu te nen an in hloh atanga thla 6 zet hnu ah chuan Silverton, Oregon a tunhma a a lo chen na thin farm house chu a thleng ve ta hlawl mai. Chumi zan chuan chu farm house ruakah chuan a riak ta phawt a. A tuk khua a lo var chuan chau tak chung in khaw chhungah a vak lut a, chutah chuan a pu Frank Brazier-a te chhungkaw dawr, restaurant, an chenna in ni nghal bawk ah chuan lut in a pu zan lama hnathawk chau khuma lo mu khumah chuan a tha la neih chhun zawng zawng chu sawm khawm in a zuang kai a,a pu hmai chu a liak ta lap lap mai.A zin kawng mel 3000 zet a thui chu a tawp ta..
                 BOBBIE rawn haw leh an hmuh chuan mak an ti nasa mai.Tualchhung chanchinbuah an chhuah phawt a, tichuan Oregon Humane Society chuan a thlalak te chhuah in a lo hmu apiang te an hnena rawn in hriattir turin an ti ta a. Hetianga an tih atang hian ani BOBBIE kal na chin pawh an chhut chhuah theih tak ni. Mi tamtak amah lo hmu tu leh eitur te lo pe tu te an rawn in report zel a,a tawpah chuan he ui tumruh leh tuar chhel tak,a pu te tana rinawm tak hi khawvel a ui chawimawi hlawh ber alo ni ta ani. Khaw hrang hrang a paltlang ho ten chawimawina te an hlan a,rangkachak a siam ui nghawngawrh pawh a dawng hial ani.Amak ber mai zawk chu a pu Brazier-a te chhung kal na lam kawng a kal miah lovin,ala kal na ngai miah loh leh hriat ngai miah loh,ramhnuai leh ram chhengchhe tak tak paltlang a,a pu te a zawng hmu thei tlat mai hi ani..RAN MAI MAI kan tih te hi an va lo mak in an va lo SPECIAL tak em..




NU HMANGAIHNA
(He thawnthu hi Korean pa pakhatin a nu hmangaihna chungchang a sawi, lakchhawn a ni.)
Hmeithai rethei tak fapa ka ni a, Ka nu hian mit pakhat chauh neiin a mit leh lamah chuan mitmu hi a awm loh hrim hrim avangin a khuar duk a, ka thiante hian an hlau thei hle. Chutianga hmel rapawm tak a put avang chuan ka zahpui hle a, ka nu ani tih hi ka thiante pawhin an hre vak ngai lo va, kan chhungte angin ka sawi mai thin.
            Nikhat chu kan sikul sport laiin ka nu chuan ka inkhel lai min en turin kan sikulah chuan a lokal ve a, ka thiante chuan ka nu chu an hmuhin an rap hle mai. Kei lah chu ka nu, ka zahpui em em mai kan sikula a lokal avang chuan ka zak a, ka thinrim hle bawk. Ka zah em avang chuan ka nu chu be duh lovin ka tihtauh khum a. Ka thiante lah chuan “I nuin mit pakhat chauh a neih kha” tiin min chhaih ta luai luai mai bawk a, thinrim tak ka ni.
            Tlai bana in ka haw chuan ka thinrim zak bawksi chuan ka nu hnenah chuan, “Ka nu engatinge maw mit pakhat chauh i neih le? Kan sikulah i lo la kal leh nghal a, ka thiante zawng zawngin min nuihzat phah vek. Engatinge i thih mai loh? I hmel rapawm tak hian min ti zak ngawih ngawih a ni,” tiin ka an khum ta phiar phiar mai a, mahse ka nu chuan engtinmah min chhang lo.
            Chumi zana ka mut hnu chuan zanlaiah zung turin ka tho va. Choka a ka va luh chuan ka nu chu min tih harh hlau takin zawite hian a lo tap fap fap mai a. Ka tawngkam na tak vanga tap ani tih ka hre mai a, mahse ka thinrim em avang chuan ka room lamah ka let a, ka mu leh ta mai a. Ka rilru chuan lehkha zir vat vat a, hna tha tak thawk chunga chhungkaw din a, mit pakhat chauh nei, ka nu chu indan san thuai thuai ka chak hle mai.
            Nikhua a lo rei a, lehkha te zir zelin Seoul University atang chuan ka inzirchhuak ta. Nupui ka nei a, chhungkua dinin a hmaa ka duhsam ang ngeiin ka nu bul atang chuan Seoul-ah ka pem ta. Nikhat chu Pitar pakhat hi kan inah a lokal nawlh mai a, chu pitar chu ka nu kha niin min rawn zawngchhuak hi a ni a. Ka nu hmel an hmuh chuan ka fate chu hlauin an rak chel chul mai. Kei chuan ka nu chu ka hre lo der tlat a, a fapa a zawn pawh chu nilo angin ka insawi a, ka fate’n an hlauh em avang chuan kan in atanga chhuak mai turin ka tirliam ta.
            Thlakhat hnuah chuan Office thilah survey nei turin ka nu awmna, kan khuaah chuan zin a ngai ta a. Chumi tuma ka zin chu keimah chauh ka ni bawk a, kan naupanlaia kan khawsakna kan in chu ka va tlawh a. Kan in hlui ka luh chuan ka nu chu a khumah tanpuitu pawh neilovin chau tak leh biak hleihtheih lohin a lo mu a, a khum bula lehkhaah chuan ka lehkha tur hi a lo ziak fel sa diam a. Chu lehkha chu lain ka en a, tihian a lo inziak a
            To,
            Ka fapa Kim,
Ka lo upa ta, nangmah hmu turin Seoul-ah ka lo kal thei tawh lo, mahse min rawn tlawh thei la chuan ka lawm khawp ang. Ka ngai thei lutuk che. Mit pakhat chauh ka neih avangin pawi ka ti hle mai, hei hi a chhan ka hrilh tawh ang che- I tet laiin i chesual palh a, i mit lehlam i sawh del ta hlauh mai a. Doctor te chuan mit pe tu tur che an awm chuan mi pangngai angin i mit a var leh thei dawn tih an sawi a. Kei chuan damchhunga i mit lehlam del tur chu ka ngaingam lova, chuvang chuan ka mit lehlam chu i mitah an vuah ta a, chuvang chuan ka mit lehlam hi a del ta a ni.....
            Chu thu ka han chhiar chhuak chu ka hnuk a ulh a, ka bul maia thichhawnga let reng ka mit a var thei nana a mit min petu chu ka lo hmusit a, ka lo zahpui thin tih te ka ngaihtuah a, ka va han inchhir tak em!


Thing thleng
Pu Ruma chu veng kilkhawr tak maiah hian a nupui nen mi inhnuai luahin an khawsa a. Amah chu kum 82 a upa niin a nupui chu kum 80 mi a ni a, hnathawk thei an nih tawh loh avangin an fate hmundanga awm chuan an eitur leh mamawh leina pawisa tlem azawng an rawn thawn hmang chuan an in tungnung ve hram hram thin a.
            Chutianga an nupa a an awm rek rek lai chuan vanduaithlak tak maiin a nupui Pi Thuami chuan Asthma natna avangin a thihsan ta hlauh mai le. Pu Ruma chu a fate tuman an awmpui bawk silo a, a khua a harin a mal ngawih ngawih mai a, khawvel thlakhlelhna engmah pawh a nei tawh lo. Chutianga nun hrehawm taka a awm lai chuan a fapa te bula khawsak ve mai zai a rel ta a.
            A fapa te nupa chuan fapa pakhat an nei a, tichuan Pu Ruma chuan a va awmchilh ve ta. Pu Ruma chu kum upa lam tawh a nih avangin a kut a khur nasa hle a, a mit a that loh bakah a beng a ngawng bawk a, a ke a bai tel bawk a. Chaw an han ei a, a kut khur avang chuan chawhmeh a suak baw neih nuaih mai a, bawnghnute lah chu a no atangin a thing baw thul. A mit tha lo leh a kut khur avang chuan chaw mal a thlauh nuai zel mmai a, chaw ei thleng leh no te a thlauh keh bawk. A tar chak loh avanga chutiang teh nuaiha a awm avang chuan a fapa te nupa chuanPu Ruma chu an ngaimawh ta hle mai a.
            Tuk khat chu a fapa te nupa chuan dawhkan te leh thutthleng chu an choka kil hmun khatah an hung ta a. A chungah chuan thing atanga siam thleng leh fian an chhawp bawk a. Chaw ei a lo hun chuan Pu Ruma chu chutah chuan a hranin chaw an ei tir ta a. A chaw ei lai chu a fapa te nupa chuan an en hrek hrek mai a, an fapa Puia erawh chuan engemaw ngaihtuah chungin ngawi rengin a thlir ve bawk a.
            Tlai khat chu Puia chuan a pa thirkhen leh tuboh hmangin thing hi a lo ker ve niap niap a. Chutia a buai em em lai chuan a pa chuan, “Mama enge i siam dawn a?” tiin a zawt a. Puia chuan, “A nu nen in tar huna chaw in ei ve na tur thing hmangin thleng ka siam ve dawn a nih hi,” tiin nui sen sen chungin a chhang a. An fapa thusawi chuan Puia nu leh pa te rilruah thu a sawi chiang hle a, an thil lo tihdik loh leh a pa putar tawh chu duat ahneka an lo enhran zia an inhmuchhuak ta a. Tlai chaw ei a hun chuan Puia pa chuan Pu Ruma chu a kai a, an zingah chuan chaw an eitir ve leh ta a ni.
            Chhiartu duhtak, in chhungkuaah kum lama upa tawh tar chaklo buaipui ngai te an awm ve em? Upa te hi an hlu a, hnamfing apiangin an zah thiam thin. Buaipui ngai khawpa an chaklo tawh anih pawhin nakin lawkah an dinhmun anga la awm ve tur kan ni tih inhria ila, chung hunah chuan engtiangin nge kan tu leh fa ten min buaipui se kan tih tih ngaihtuah chuang zelin Upa te i duat thiam ang u.


HMANGAIHNA, HLAWHTLINNA LEH HAUSAKNA
Tumkhat chu, nu pakhat hian an pa office bang tur hmuak in an in bulah a tei kual vel a. Chutia a tei kual lai chuan an kawt ah putar pathum lo thu dun chu a hmu ta a. Chu putuar pathum chu a en vawng vawng a, ei tur mumal pawh nei lo, riltam hmel em em chuan a hmu ta hlawm a, khawngaihna leh lainatna rilru nen,
"Pu te u, khawngawih takin kan inah lo kal u la, rawn ei pur rawh u" tiin a sawm a.
Putar pathum pawh chuan "In pa a awm em" tiin an zawt a
"Awm lo"
"A nih chuan, kan lo leng lut thei lo" tiin an chhang let a.
 An pa office bang in a lo thleng a. An nu chuan, chu putar pathum chanchin chu a lo hrilh a. An pa pawh chuan, "kal la, kan pa a lo thleng tawh e, khawngaih takin kan in ah rawn ei puar rawh u"  tiin va hrilh rawh tiin an nu chu a tir ta a. An nu pawh chuan chu putar awmna hmun lam a pan a,
"Kan pa a lo thleng tawh a nia, khawngawih takin kan in ah rawn ei puar rawh u" tiin a zu sawm a.
Putar pa thuam chuan, "Kan pathum a kal dun thei kan ni lo" tiin an lo chhang leh ta daih mai a.
Chu nu pawh chuan a ngaihna hrelo em em chuan, "Pu te u, in thusawi awmzia ka hre lo tlat mai. Engvanga in pathum a kal dun theilo nge in nih a?" tiin a zawt a.
Chu putar zinga pakhat chuan, "Khawnge i hriatthiam theih nan, kan hming leh nihna ka han sawi ang e. Ka ding lama thu hi Hausakna a ni a, ka vei lama thu hi Hlawhtlinna a ni a, kei hi Hmangaihna ka ni. Chuvangin kan pathum hian in khatah kan lut thei lo a ni. In pa hnenah chuan va kal ta la, kan pathum zianga in duhber pakhat hi in sawm dawn nia" tiin va hrilh rawh a ti a.

Chu nu chuan an pa hnena kal in thil awm dan chu a han hrilh a, an pa pawh chuan hmanhmawh tawkin "A nih chuan Hlawhtlinna kha zu sawm rawh"  tiin a hrilh a. Mahse, nu ber ngaihdan a ni ta hauh lo mai. Nuber chuan "Hausakna a tha zawk lo maw" tiin an pa chu a chhanglet leh a. Chutia an nupa a an inhnial lai chuan an awmpui nula te chuan "Hmangaihna kan sawm a tha zawk ang, kan inchhung khur a hmangaihna a awm chuan, engkim a famkim vek dawn a ni. Chuvangin Hmangaihna sawm zawk i la a that ka ring" tiin a lo sawi ve a. An nupa chuan an ngaihtuah vawng vawng a, an nula nu sawi chu tha an ti a. Pa ber chuan nu ber hnenah "anih chuan Hmangaihna chu zu sawm mai rawh le" tiin a tir a.

Nu ber pawh chu a zu kal a, "Ka pu Hmangaihna khawngaih takin kan in chhung ah lo kal rawh" tiin a zu sawm a. Tichuan Hmangaihna mai ni lo a thian pahnih pawh chu an ding nghal a, inchhung lam chu an pan ve ta a. Hmeichhe nu ngaihna hrelo lutuk chuan "engnge a awm zia, kei chuan Hmangaihna chauh a lawm ka sawm a, engvanga Hlawhtlinna leh Hausakna rawn tel ve ta nge in nih? " tiin a zawt a.

Hmangaihna chuan "Hmeichhia, Hausakna sawm la, Hlawhtlinna leh Hmangaihna hian a zui thei lo. Hlawhtlinna sawm la, Hausakna leh Hmangaihna hian a zui thei bawk lo. Mahse, Hmangaihna i sawm a vangin, Hlawhtlinna leh Hausakna pawh in an zui ta a ni. Hmangaihna ah chuan Hlawhtlina leh Hausakna pawh a leng a ni. Hmangaihna hi khawvel hringnun kan dam chhunga thil hlu ber a ni", tiin a chhang a.


DIL LOH ZAWK MALSAWMNA
Tlangval pakhat hian a pa hnenah ngen a nei a. Amah chu college kal lai a ni a, a zirlai tha taka a pass vaih chuan a pa hnenah Car nalh tak a ngen a ni. A pa chu pa hausa tak mai anih avang chuan a pa chuan a duh phawt chuan a leisak thei tih a hria a, tiam lem lo mahse BA a pass vaih chuan a pa chu Car nalh tak mai, showroom ami chu in leitir a tum ruh hle.
Chu car chu a it em avangin tlangval chuan nasa takin lehkha a zir a, result a lo chhuah chuan a pass ta ngei a. Result chhuah ni atang chuan a pain car a leisak dawn leh dawn loh chu a ngaichang ru reng a.
Tuk khat chu a pa chuan a room-ah a fapa chu a ko lut ta a. Chu tlangval chuan a pain Motor a leisak ta a, chahbi a hlan dawn ni ngeiin a ngai a, a phur hle mai. Tichuan a pa chuan a fapa hnenah chuan a ni ang tlangval fel leh lehkhathiam tak mai fapa a neih avanga a in chhuan zia thu leh a hmangaih zia hrilh pahin thilpek bawm fun mawi tak mai chu a fapa hnenah chuan a pe ta a.
Chutianga a beisei loh deuh thil a dawn hnu chuan hrilhhai takin chu tlangval chuan a pa present bawm chu a hawng a, a chhungah chuan a kawm savuna siam Bible nalh tak mai hi a awm a. Mahse Car chahbi dawn inbeisei chu tlangval chu a lawm hauh lo mai. A pa hnenah chuan, “I pawisa zawng zawngin he Bible te chauh hi maw min leisak a?” tiin a vin a, a bul dawhkanah chuan a Bible chu a dah tau chawrh a, in atang chuan a tlanchhuak ta a. A pa chuan engmah a sawi hman lo.
            Kum tam tak a liam ta a. Chu tlangval chu sumdawng hlawhtling tak a ni a, nupui fanau neiin in ropui tak mai a nei tawh a. Hmana a pa a tlanchhuah san atang khan an inah a let leh tawh ngai reng reng lo tih a inhriatchhuah hnuin a pa putar upa tawh tak mai tlawhchhuah leh chu a tum ta a. Chutianga a inbuatsaih lai chuan a pa chu a thi ta mai tih lehkha a dawng hlauh mai a, chu lehkhaah chuan a ro pawh ama tan a hnutchhiah thu leh a rang lama a ro te khawm tura hriattirna thu a inziak tel bawk a.
Tichuan a pa inah chuan a kal ta. Kum tam tak kaltaa a pa alo tihtauhsan avang chuan inchhir takin a pa lehkha pawimawh leh a almirah te chu a hai a. Chung a pa lehkha pawimawh zingah chuan hmana a pa in Bible a present ngei mai kha a nih ang ngai ngaia a lo la awm reng chu a zuk hmu ta a. Mittui pawrawl kuang chungin Bible chu a la a, a han keu zawng chuan a kar atang chuan B.A. a pass hlima a car it em em mai chahbi chu a lo tla chhuak ta nawlh mai a. Bible phek karah vek chuan chu car zuartu address leh a man pek tlak vek tawhna receipt lo inzep chu a lo awm bawk a. A pa khan kha car kha a lo leisak daih tawh a, mahse chahbi aia bible a pek avang chuan enchiang mang hlei lovin thinrim takin a pa kha alo tlanchhuah san kha a lo ni.
Vawi tam tak Pathian hnenah malsawmna kan dil thin a. Mahse kan beisei dana min chhan loh avangin keimahni duhdan zawngin kan kal phah fo thin a. Kan thatna tura Pathian ruahman chu hmuh hmaihin lungngaihna leh hrehawmnaah kan tluk luh phah fo thin a ni.


UNAU IN HMANGAIHNA
Andrew-a chu naupang hrisello tak mai hi a ni a, a thluakah chawr a awm avangin a damlo chau tawh hle mai. An chhungkua an rethei si, in enkawlna tur sum an nei chi lo va theihtawpin a nu leh pa te chuan an enkawl ve a, an rilru tak chuan an beidawng hle tawh a ni.
            Tlai khat chu Andrew-a nu leh pa te chuan chokaah eirawngbawl pahin Andrew-a chungchang chu an sawi dun a. A pa chuan inzai man a to si a, an neihin a tlin si loh avangin ‘thilmak’ chauh lo chuan Andrew-a natna chu a tihdam dawn loh thu a sawi a.
            Chutia Andrew-a nu leh pa te’n Andrew-a chungchang an sawi lai chu Andrew-a nau Tess-i chuan pindan lehlam atang chuan a lo ngaithla kar mai a. A pa in ‘thilmak’ chauhin Andrew-a nunna a chhanhim theih tawh thu a sawi a hriat chuan kum 8 mi leh Tess-i chu a room lamah a kal ta hnak hnak mai. A room a va luh chuan a khum hnuaia a khawlbawm te reuh  te chu a lachhuak a, chutah chuan sikula a pawisa pai thenkhat a khawl thin a ni.
            A khawlbawma pawisa zawng zawng chu a la chhuak a, uluk takin a chhiar a, a zavai chuan Dollar 5 lek a ni. Tichuan chung a pawisa chu hum ran chungin a nu te hriat loh chuan an in atang chuan a u Andrew-a tidam theitu awmchhun ‘thilmak’ lei tur chuan a chhuak ta a.
            Damdawi dawr pakhat a va thlen chuan a nghaktupa chu mi pakhat nen hian khun khan takin an lo ti ti mawlh mawlh a, Tess-i pawh chu a lo ngaihsak lem lo. Tess-i chuan reife a nghah hnu chuan ring takin ‘Ka pu’ tiin a auchhuak a. Chupa chuan nin hmel takin “Enge i duh a? Kum tam tak ka hmuh tawh loh ka unaupa Chicago ami nen kan ti ti rih a nih hi,” a lo ti vin hlur mai a.
            Tess-i pawh chuan, “Ka pu, keipawhin ka unaupa chanchin ka hrilh duh che a ni,” ti a chhangin, “Ka unaupa Andrew-a chu tunah hian a damlo na em em a, a damdawi tur ‘Thilmak’ rawn lei ka duh a ni,” tiin a sawi ta reuh a.
            “Engtin a?” ti a chhangin chu damdawi dawr nghaktupa chuan mak ti takin Tess-i chu a en a, “Thilmak’ chu kan zuar lo,” tiin a lo chhang a. Tess-i chuan mittui parawl kuang chungin, “Ka pa in ka u chu ‘Thilmak’ chauh lo chuan a tidam thei lo a ti si a, ‘Thilmak chu lei ngei ka duh a ni” ti a sawiin a pawisa Dollar 5 chu a phawrh a.
            Damdawi dawr nghaktupa titi pui a unaupa chuan Tess-i’n a u Andrew-a a hmangaih zia a hmuh chuan a rilru a khawih hle mai. Tichuan chupa chuan Tess-i chu a pawmkang a, “I unaupa mamawh thilmak chu enge ni le? Tiin a zawt a. Tess-i chuan, “A thluakah chawr a awm a, zai a ngai a, pawisa kan nei si lo. Ka pain ‘Thilmak chauh lo chuan a tidam lo ang a ti si a, chu damdawi ‘Thilmak chu lei tumin ka pawisa khawlsa ka lachhuak a, ka zawng ta tawp mai a ni,” a ti a.
            Chupa chuan tess-i chu a kai a, “In inah chuan min hruai ta che,” a ti a. Tichuan chupa chu Tess-i chuan an inah a hruai haw ta a. Tess-in a hruai hawn pa chu Dr Carlton Armstrong-a US-a Neuro surgeon lar em em mai kha a ni a, tichuan Dr Carlton Armstrong-a chuan Tess-i’n a u a hmangaih zia a hmuhin a rilru a khawih em avang chuan Tess-i u Andrew-a chu a thlawn vekin a zai a, Andrew-a pawh chu a lo damchhuak leh ta a ni.
            Tess-in a u a hmangaihtak tana a tih theih tawk tihsak a tum avang chuan Dollar 5 lekin a u nunna a chhan him ta.
            Unau te inngeih dial diala awm khawm hi a va tha in a va nuam em!


Vaimim chi tha
USA a state pakhat Nebraska khu Vaimin thar chhuah lamah an lar hle mai a. Kum tin hian state huapin sawrkarin loneitute pualin intihsiakna a huaihawt thin a. Loneitute chuan an vaimim thar chhuah tha tha te chu intihsiaknaah chuan an pho chhuak thin a, vaimin tha ber thartu chuan lawmman tha tak a dawng thin a ni.
            Pu David-a chu Nebraska-a loneitu hlawhtling tak mai a ni a. Vaimim chi tha bik em em hi a nei a, a vaimim tharchhuah chuan kumtin he intihsiaknaah hian lawmman a dawng thin a ni. Tum khat chu chanchinbumi pakhat hian Pu David-a chu intihsiaknaa lawmman a dawn ziah thin nachhan leh a hlawhtlinna chhan zawtin a interview ta a. Vaimim  tha tak a thar chhuah theih nachhan Pu David-a a zawh chuan Pu David-a chuan a vaimim chi tha chu a thenawmte hnenah a pe thin a, a chin tir ve thin niin a chhang a.
            Chu Chanchinbumi chuan mak ti tak maiin, “Ka pu, i thenawmte nen hian kumtin intihsiaknaah in vaimim thar chhuah hmangin in in el thin a, engtin nge i vaimim chi tha tak chu i thenawmte i pek ve theih a?” tiin a zawt a, mak a ti hle mai.
            Chutah Pu David-a chuan chu Chanchinbumi zawhna chu chhangin, “I hre lo vem ni? Thli thaw hian thlai chi a len darh thin a (cross pollination). Ka thenawm ten thlai chi chhia an ching anih chuan chu thlai chi chu ka huanah thliin a rawn len lut ang a, nakina a tiah hunah ka thlai quality chu a chhe tawlh tawlh mai dawn a ni. Vaimim tha tak thar ka duh chuan vaimim chi tha ka thenawm te ka pek a ngai a, an vaimim chi thliin a rawn len luh hunah pawh Vaimim tha tak a rawn tiak leh dawn a ni,” tiin a chhang ta a.
            Pu David-a hian mihringte inzawmna tha pawimawhna a hmuchiang hle mai. A thenawmte vaimim chi a that loh chuan a vaimim pawh a chhe telh telh dawn tih a hrethiam tlat a ni.
            Hei tho hi kawng dangah pawh a ni. Thenawmte nen inrem taka awm kan duh chuan inrem taka awm tura tan kan lak a tul thin. Chutiang bawkin kan thiante nen inkawmngeih taka awm kan duh chuan kan kawmngeih a, kawm ngeih theih a kan awm a tul. Midang chunga rilru tha put tlat hian miin kan chungah rilru chhia an pu reng thei lova, vaimim tha neih kan duh chuan kan thenawmte leh thiante vaimim chi tha kan pe ve tur a ni.


KRISMAS THILPEK
Canada rama khaw pakhatah hian mi ngilnei leh mirethei khawngaiha tanpui peih em em mai  Pu Davida te nupa hi an awm a. Pu David-a te chuan fapa Albert-a an nei a, Albert-a erawh chu naupan lai atanga naupang uikawm tak mai, mahni hmasial tak a ni thung. Albert-a chuan a pa te’n mi rethei te hnena an thilpek thin zozai te chu a ui thei em em a, a pa te ang lo takin me rethei lainatna reng reng a nei ngai lo.
Tum khat chu thlasik lai hi a ni a. An khuaah chuan vur a sur nasa hle a, vur a tlak nasat avang chuan motor pawh a tlan hleithei lo va. Albert-a pawh chu an exam lai anih avangin chu thlasik khawvawt tak maiah chuan lum taka inthuamin sikul a kal a. Exam an zawh chuan ke thova hawn a ngaih avang leh amah chu exam a zawh hnuhnun ber avang chuan amahin ke chuan a haw leh ta a. Vur lah chu a sur nileng thak a, khaw vawh dan chu sawifiah thiam pawh a har ngei mai.
                Albert-a chu lung tha lo nei a ni a. Chutia khawvawt tak hnuaia ke-a an in a pan lai chuan khawvawt lutk vang chuan a lungna chu a lo chhuak ta. A kal hlei thei ta , va, amah chuan kawngsir thingbuk hnuaiah chuan a thu ta ran mai a. A lungna avang leh khawvawt nasa takin a hmeh reng avang chuan nikhaw hre lovin a awm phah ta.
                Chutianga nikhaw hrelova a thingbuk hnuaia a tluk reng lai chuan kutdawh fa pakhat, Albert-a rualpui  Michael-a chuan naupang pakhat thingbuk hnuaia tlu reng chu a va hmu ta a. A pan hnai a, a kawrlum hak lai chuan Albert-a chu tuamin thei leh thei lovin a piah lawka leihlawn hnuaiah chuan a hnuk phei ta a. Chulai hmunah chuan meilum chhemin nikhaw hrelova awm Albert-a chu Michael-a chuan a hem lum ta. Albert-a pawh chu a taksa a lo lum deuh hnu chuan a rawn harhchhuak ve leh a, mak a ti hle mai.
                Albert-a chuan Michael-a hnenah chuan, “Kan inhre bawk silo va, engtin nge i jacket min hak tira hetianga hrehawm tam tak tuara min tanpui theih mai le?” tiin a zawt ta phawng mai a. Michael-a chuan, “Mi rethei leh in pawh nei lo nimah ila, tanpui ngaite ka theih ang tawka ka tanpui hian Pathianin mal min sawm dawn tih ka hria a, tanpui ngaite tanpui hi mihringte tih tur ni a ka pa in min hrilh thin vang a ni,” tiin a chhang a
                Michael-a thusawi atang chuan Albert-a chu a inhmuchhuak chiang ta hle mai. Ina a hawn hnu pawh chuan Michaela thusawi chu a bengah a ri nawn tlut tlut a, an hma lawka Krismas lo thleng turah pawh chuan thawmhnaw leh toys thar a nu leh pa te lei tir lovin a leina tur ai pawisa a dil a, an khuaa mi rethei tak tak te tan chuan Jacket lum tha tak leh man tlawm si chu tam tak a lei a, pakhat te te a semin amah tanpuitu Michael-a pawh chu Jacket lum tak mai a lei chu a present ta a.


A eng lam thlir (Optimism)
Hmanlai hian khaw pakhatah hian tlangval fel tak mai Albert-a hi a awm a. Albert-a chu tlangval fel tak, sa tha nelh nawlh, rilru ngil tak leh thil reng reng a tha lam zawng a thlir tlat mi a ni a, vanduaina leh chhiatna amah leh an chhungkuain an tawh chang te hian a thim zawnga thil thlir lovin  a eng lam leh a tha lam zawngin a thlir tlat thin.
                Ni khat chu misual pakhat hian an in a rawk a, a thawmhnaw leh a pheikhawk te a ruksak bakah a nupui neihna senso atana kum tam tak a lo khawl tawh te chu a ruk sak vek mai a. Thei tawp chhuaha a rutu an chhui pawh chuan a bungraw bo chu a hmu let thei ta lo. An khuaa mite chuan an khawngaih em em a, ‘hetiang chuan nupui pawh a nei thei dawn ta lo anih hi, Albert-a chu a va vanduai em!’ an ti a. Mahse Albert-a chuan, ‘Vanneihna nge vanduaina a nih kan sawi thei hlei nem. Kha rukru khan kei aiin a mamawh zawk aniang e,” tiin a sawi mai a.
                Chutianga tlangval rilru tha tak mai a nih avang chuan an khua te pawhin an ngaina in chutianga a sum leh pai an ruksak vek avang chuan an khawngaih em em a, tanpuina te an pe a, lo lama a hnathawh te an pui liam liam thin.
                Tum khat chu a nupui neihna tura tana sum thawkchhuak tura nasa taka a huana hna a thawh lai chuan lung lian tak lum hian a delh ta hlauh mai a. A ke ruh chu a tliah phah ta. An khuaa mi te chuan chutia vanduaina thuahhnih a han tuar chu an khawngaih a, vanduai an ti hle mai.
                Mahse Albert-a chuan a hma ang bawkin, “Vanneihna nge vanduaina kan hre hlei nem. Lungin min delh hlum lova ka vannei ngawt asin,” a lo ti sam et mai a.
                Chutia kal thei mang lova a awm reng lai chuan an khua chu Lal sual tak mai pakhat hian a rawn run thut a, mi tam takin an thih phah a, chubakah chu Lal chuan Albert-a te khuaa tlangval kum 18-40 inkar chu sal atana hruai turin a man ta nghauh nghauh a. Mahse Albert-a chu a keruh a tliah avang chuan a hmantlak dawn loh tih a hria a, sal atan chuan a man ve duh ta lova.
                Chu Lal sual a kal liam hnu chuan khuaa mite chuan Albert-a vanduaina chu a vanneihna a ni tih te, thil eng leh tha lam hawi a a thlir hram hram avang chuan vanneihna pawh a chungah a tla ta niin an ngai a. Albert-a pawh chu a lo dam tha telh telh a, nasa taka hnathawk lehin a tum ang ngei chuan nupui hmeltha tak mai a nei ta a ni.


Giraffe atanga zir tur
Khawvela ramsa sang ber chu Giraffe a ni tih kan hria tiru! Giraffe te hi Africa ramah an awm a, a san zawng chu chawhrualin feet 16 atanga feet 20 inkar a sang an ni tlangpui. No an hring ve thin a, heng an no hrin te hi hmelma ramsa kawlh tak tak lak atanga an him theih nan an pian hlim atangin nasa takin an train thin a ni.
Giraffe naute hi a pian hlima a nu pum chhung atanga a rawn chhuah hian feet 8 vel a sang atangin zangthal zawngin lei ah a tla thla nghal dawp mai a. Tichuan in let kualin a ke chu a taksa hnuaiah a thawlh lut a, a bawk ta a. Tichuan a rawn pianchhuah pui tuihnang leh rang te chu a mi leh a taksa hmundang atangin a thing thla a, chumi hnuah chuan Giraffe pui chuan a fa rawn phiangthar chu nungchan a zirtir nghal thin.
Tichuan a pui chuan a note chu a han thlek vel a, a hnuah  a note chung zawnah chuan a ding a, rei vaklo a din hnu chuan thil tih awmloh tak mai a ti ta. A ke sei pui mai chu chu Giraffe pui chuan a khai kanga a fa sen pianghlim chu na mangkheng hian a han pet ta thin a, a note chu inbingbilet tawp tawp khawpin a pet lum hawl hawl mai thin a ni.
                Chutianga a pen len dawrh hnua a no chuan din chhuah a tum loh chuan a pui chuan a pet ta chiam chiam mai zel a. He an in train dan hi a pawimawh hle a ni. Giraffe no chu a chauh hnep hnu chuan a tha tichak tur leh din tir tumin a pui chuan a pet a pet a, a tawpah Giraffe no chu a vawikhat nan a ke chak lo tak hmang chuan a dingchhuak  thei chauh thin
Chutia Giraffe note a han ding thei ve erh erh chu a pui chuan a pet tlu leh thin a, hei hi a chhan chu a note hian din dan thiam se a tih vang a ni. Giraffe no te hian rang taka din dan a thiam vat loh chuan nakinah Sakei te, Sakeibaknei  te, Hyenas leh ramsa kawlh tak takin seh an tum dawn a, a in saseng hman a ngai thin a ni.
Hetiang bawk hian mihring te pawh hlawhtlinna hmu a mahni ke a ding tur chuan hrehawm leh harsatna hrang hrang kan paltlang a ngai thin. Kristian naupang te pawh mahni ke a dinga mi hlawhtling ni tur leh thlemna hrang hrang kan do zawh theih nan te, tuarchhel kan zir na atan te kan hmaah hun harsa tak tak a lo thleng thin. Hetiang hunah hian kan tana tha tur ani tih hriain tuarchhel takin harsatna te paltlang tum ila, zirlai thar zir tum zel ila, hlawhtlinna chu kan hmaah a inchhawp reng ani tih kan hre reng tur a ni.


BEI LA BEI NAWN RAWH!
Hman lai hian India ram khaw pakhata an Lal chu a hausa hle mai. Pawisa a ngah a, rangkachak leh Lunghlu tam tak a nei bawk a. A in chu a ropuiin Sai te, sakawr te, beram te a ngah hle mai bawk a. Chutiang khawpa Lal hausa anih avang chuan a hausak zia leh a Lal in ropui tak mai en tur chuan khaw hrang hrang atangin chu khuaah chuan mi tam tak an lo zin thin a. A rohlu leh a lal in bakah sai lian tak tak tam tak a neih teuh te chu miin an hmu duh hle a, an en huai huai thin
                Tumkhat chu khaw pakhat atang hian pa pakhat Sai la hmu reng reng lo hi chu khuaah chuan a rawn zin ve a. Ropui a tiin chu lal in chu a en a, hmun hrang hrang chu a fang kual ta a. Hmun hrang hrang a fan hnu chuan chu khaw lal in a Sai rual a dahna thin hmun pakhatah chuan nidanga a la hmuh ngai reng reng lo Sai en tur chuan a kal ta a.
                Sai thlunkhawmna pana a kal kawngah chuan Sai hnathawk te a hmu a. Chung Sai lianpui pui chuan thingtum lian pui pui te, lung lian tak tak te chu hnehsawh em em mai hian an lo hnuk kal a, chutiang ti atan chuan hnathawkah an lo chhawr a. Chupa chuan Sai chu lian a tiin chak a ti hle mai.
                Sai thlunkhawmna hmun chu a thleng ta. Chu hmunah chuan Sai lian pui pui mai chu an lo awm teuh a, an ke hmalamah chuan hruizen te tak te hian an lo thlung hlawm a, khawiah mah kal bo an tum lo. Chu thil a hmuh chuan chupa chuan a rilruin, “Heng ramsa chak tak tak te hian an duh phawt chuan an ke a tawnna hrui hi awlsam takin an palchat thei ang a, an duh chuan an tlanbo thei awm si a, engatinge tlanbo an tum miah loh le?” tiin a inzawt neuh neuh a.  A hnu deuhah chuan Sai enkawltu pakhat chu a hmufuh ta hlauh a, tichuan a rilru a zawhna awm chu a zawt ta a.
                Sai enkawltu pa ber chuan, “A nia sin, heng Sai te hian tlanbo an tum miah lo.  Heng Sai te hi an naupan laiin tuna an ke a kan tawnna hrui tho hian kan tawn thin a. Khang hunlai kha chuan an la nausen avang leh an la chak loh avangin an ke a kan tawnna hrui hi an pal chat zo lo. An lo thanglian zel a, an thlunna hrui hi an palchat zo lo emaw an in ti ta reng a, tihian talchhuah pawh tum lem lovin an inthlun beh tir mai mai a ni. Duh se chuan awlsam takin an palchat thei lutuk,” tiin a hrilh fiah ta a.
                Chupa chuan mak a ti hle. Chung ramsa lian leh chak tak tak te chuan an duh duh hunah anmahni thlunna hrui chu an palchat thei a ni. Mahse theilo ni a an inngaih tlat avangin  chu hmunah chuan an lo thlung bet reng a ni si.
                Chhiartu duhtak, heng Sai ho ang hian i thiltih tawh ah vawikhat i hlawhchham tawh avanga beidawngin theilo ah i inngai hlen tawh em?  Hlawhchhamna hi zirna kawng chikhat a ni tih hria la, hlawhchhamna i lo tawng palh tawh anih pawhin BEI LA BEI NAWN RAWH!


KRISTIAN NAUPANG SANGLURA
Hmanlai hian naupang khawngaihthlak tak mai Sanglura hi a awm a, a felin a zaidam em em a, a nu hian a duat thei em em mai bawk a. Sikulte kalin pawl sarih a zir ve a, lehkha thiam thei vaklo mi ni mahse a zirlai chu  a bei ve tang tang thin. A pain a thihsan hma avangin a nu  nen chauh chuan an khawsa a.
An sikulah chuan amah aia upa leh lian zawk pahnih Valpuia leh Rina te chu an kal ve a. Kum tir atangin Sanglura chu an tiduhdah  reng mai a, a hmaiah te chuan chil an chhak thin bakah an hnek ziah bawk a. Mahse Sanglura chu a thinrim duh miah lova, amah tiduhdah tu te tan chuan Pathian hnenah ngaihdam a dilsak zawk hlauh thin.
Sanglura chu Kristian Naupang tha tak a ni a, an tihbuai leh an hmuhsit apiang chuan Bible-a Sam nambar 1-na chang 1-6 thleng chuan a chhiar thin. Chung mite pahnih- Valpuia leh Rina te vang chuan sikul kal a hreh thei ta em em mai a. Vawikhat chu an zirtirtuin Sanglura an hnek lai chu a hmufuh ta hlauh mai a. An zirtirtute chuan Office-ah Rina leh Valpuia te pahnih chu a ko phei a, chhuanlam siamin an zirtirtu chu dawt an hrilh zaih a. Sanglura chuan a thiam thu chu a han sawi ve tak na a, an zirtirtu te chuan an awih sak duh hauh lo mai a, awih ahnekin Sanglura chu an vaw ta hrep zawk a. Engmah sawi zui lovin ngawi reng chung chuan an classroom-ah chuan a hma a alo tih thin ang bawkin Pathian hnenah chuan ngaihdam a dilsak ta thova.
A tukah chuan Valpuia te thian duh chuan an sikulah chuan meizial an lo pai ru a. Zirtirtu ten an Classroom an check dawn tih an hriat veleh an meizial chu Sanglura Bag-ah chuan an dah leh ta zaih a. An zirtirtu te chuan Sanglura chu an man phah ta. A hma ang bawkin a insawifiahna chu an awih duh lova, an hau hrep a, exam hnai tawh mahse Sanglura chu an suspend phah ta. Chutia sikul a kal theih lo chhung chuan Sanglura chuan inlamah lehkha a lo zir ngar ngar a, an class-a pakhatna nih tumin a tang em em a.
Sikul an han kal leh hnu chuan exam alo ni ta reng mai a. Sanglura chuan exam chu a ti tha hle mai a, Mahse Valpuia erawh chuan entawn tur a pai lut a, a entawn ta char char a, Rina erawh chuan thiam a nei mang hauh lo.
Result a lo chhuak a, Rina chu a failed a, Sanglura chu pahnihna niin Valpuia chu pakhatna a ni ta. Mahse chutia Valpuia pakhatna a han ni ta ringawt mai chu a nungchang enin an zirtirtute chuan thil diklo awmin an hre ta tlat mai a. A answer zawng zawng chu an han en tha leh ta a. An zirtirtu te rinhlelhna chu a lo dik ta ngei a, exam laia a entawn tih lo hmuru tu an Miss Pinky chuan a entawn thu te a sawi hnu chuan result an siam tha leh ta a.
Chutia result an siam that leh hnu chuan Sanglura chu pakhatna a ni ta a. Valpuia chu thilsual lian tak a tih avangin an hnawt chhuak thung a. Tichuan Sanglura chuan fak leh chawimawi a hlawh ta em em a. Amah tiduhdah thin tu Rina chu a inhmuchhuak ta. Tlai khat chu an sikul bana Sanglura amah chauha a haw hnak hnak lai chuan Rina chuan a rawn pan a. Nidanga a tihduhdah thin avang chuang Sanglura chuan a lo huphurh leh hle mai. Mahse Rina chuan tihduhdah a hnekin Sanglura hnenah chuan an tihduhdah tawh thin zawng zawng avang chuan mittui tla zawih zawih khawpin ngaihdam a dil ta a.
Rina thianpa Valpuia an sikul atanga an hnawhchhuah avang chuan Rina chuan thian kawm tur a nei lo a, chutiang bawkin Sanglura pawn. Tichuan thian nei lo ve ve chu an inkawm ngeih ta em em a. Rina chuan Sanglura rilru thatzia lehzaidamna te chu a entawn a, hun a lo kal zel a, Rina pawh chu naupang fel tak a lo ni ve ta a


KUMTHAR THUTIAM
Kum rei vaklo kalta khan naupang pakhat Ben-a hi a awm a. Bena chu naupang thangduh leh fel tak niin nauang inkhawmnaah te hian a kal taima thin hle a, Sunday School a thulh ngai lova, Biak inah a ninhlei ngai hek lo. A nu leh pa te tirh a hnial ngai lova inchhung a hna awm apiang chu thawh hreh pawh a nei ngai hek lo. Chutiang khawpa naupang fel anih avang chuan an sikulah te, an kohhrana naupang fellowship-ah te chuan naupang fel lawmman hi a dawng fo reng a.
Chutiang a naupang fel tak chu Pawl sarih a zir kum atang chuan a mizia a dang ta hle mai. An sikulah chuan naupang harh ve tak mai John-a hi a lo lut a, chu nen chuan an inkawm ngeih chho ta hle mai a. Bena chu lehkha zir tha peih lem lo, naupang sual tih tur nisi lo, fel em em chuang lo hi a ni a. Meizial zukruk te hi a ching em em a, chubakah lehkhazir ai chuan cartoon en te chu a hrat zawk hle. Biak In atanga tawngtai laia chhuah ruk te chu thil zahthlak tak leh Pathian duhloh zawng  a ni tih a hre lo va, a chhuakru fo mai a.
Chutiang khawp chuan an mizia chu in anglo mahse Ben-a leh John-a te chu an inkawmngeih hle mai.  School-ah an in kawm a, school banah inah an inkawm leh bawk a. Chutia an inkawm chhung chuan John-a chuan Ben-a chu meizial te a zukruk pui thin a, thilsual hrang hrang a tihpui ta fo ma. Chu chu an hotute pawh chuan mak an ti hle a.
An vengah chuan Krismas leh kumthar laia halpuah hal chu an khap tlat a, leitur pawh a vang hle. Mahse John-a bawk chuan a ruka halpuah leina dawr a hria a, kumhlui thlah zana hal tur chuan an lei ta a. Khawtlang hruaitu te chuan halpuah hal phal lo mahse kumhlui thlah zana hal chu an tum ruh ngei mai
Kum hluithlah zan chu a lo ni ta. John-a leh Ben-a te chuan an halpuah leh Bomb thuhruk chu an phawrhchhuak a, an hal tan ta a. Chumi pah chuan an pahnih chuan meizial te an zuru a. Chutia an hal ruk lai chuan Ben-a chuan halpuah a halna nawhalh chu ti thi chiang lovin chhuatah a paih thla mai a. Chu chu an halpuah leh bomb dahnaah a tla lut chu lo niin thawk leh khatah an thutna bula an halpuah bawm chu a kang ta. Bena leh Johna te chu insaseng hman lovin Bomb leh halpuah chuan a puah hnan ta a, zen sa chuan an ban leh hmai te a ti kang ta huam mai a.
Chutia a ban te a hmai te a kan avang chuan rang takin Ben-a chu damdawiinah an dah ta a. An zirtirtupa pawh chuan Bena chu lo kan in naupang fel tak thin kha naupang sual tak a nih tak thu te, chu chuan a nu leh pa bakah a zirtirtute rilru a tih nat zia te a hrilh a. Kumthar atang chuan nun thar nei a naupang fel tak ni leh tura thu tiam turin an zirtirtu chuan a sawm bawk a. Chu an zirtirtu thusawi atang chuan Bena chuan a rilru siamin inchhir takin a sualte sim a duh thu a hrilh ve a. Chu kum thar tukah chuan naupang fel tak ni tawh tur leh thil tha lo a tih thin te sim tur chuan thu a tiam ta a, naupang fel tak a lo ni leh ta a ni.


NGAIHDAMNA KRISMAS
Mawia chu naupang zaidam leh ngawichawi tak mai hi a ni a, tu pawi mah a sawi ngai lo. An sikula a pawl rualpui te pawh chuan an ngaina in a bula awm nuam an ti hle thin a. Mahse an class-ah chuan naupang luhlul leh sual deuh mai Lawma hi a awm ve a, Lawma chu naupang lian beng buang deuh mai niin an class-ah pawh a lian ber a ni a, naupang dangte chuan an hlauh avangin Boss angin an en a, a kid-a tang duh lo te chu a tiduhdah a, a vel fo mai.
Mawia pawh chuan Lawma chu a ngaina lem lo. A kawm ngai lo a, a hlau chuang lem lo bawk a. Tu pawimah a sawi loh avangin Lawma pawh chuan engtin mah a ti ngai bik lo va. Mahse Lawma’n naupang dang a tiduhdah thin te, an tiffin a eiruk sak thin te a hmuh chuan a ngaimawh hle a. A ruk tak chuan a ngaithei vak lo a ni.
Nikhat chu Lawma chuan Mawia thianpa Kima chu a ko fal a, wrestling-a an tih thin dan ang chuan a shock ta hrep mai le.  A sawisakna lamah Lawma’n Kima chu a rek nat deuh avang chuan Kima chu a tap ta bai bai mai a. Lawma lah chuan thlem a hnekin a tiffin pai chu a la eisak zui. Chu thil a hmuh chuan Mawia ngaihdan a ni lo hle a, tumah la hau ngai lo mahse a thil hmuh chuan a rilru a tihnat em avangin a huaisenna zawng zawng nen Lawma chu a pan ta a. Lawma hnenah chuan, “Lawma, Kima hian i pawi a sawi pawh ani si lova, tinge i velh reng mai le? Hei hi nangmah aia lian zawk ten i chungah tise i duh dawn bik ami?” tiin a zawt a. Chutah Kima chu a thinrim ta. Mawia chu a sawisa ve a, a ban te a herh sak a, a rek vel a, a hnek bawk a.
                Chumi ni atang chuan Lawma chuan Mawia chu a vel ta fo mai a, Mawia chuan sikul kal pawh a hreh phah ta hle mai. Nitin mai chuan Lawma chuan Mawia chu a sawisa a, a tiffin te a eisak bakah a ipte leh lehkhabu te a thuhruk sak thin bawk a. Mawia thinlungah chuan Lawma huatna hlirin a khat a, a nun pawh a ngui a, lehkha pawh a zir tha hlei thei lova a chaw ei a tui hek lo
                Chutiang anih avang chuan Mawia pa pawh chuan Mawia mizia danglam ta em em mai chu ringhlelin Mawia chu a chhan a zawt ta a. Mawia pawh chuan a pa chu thil engkim a hrilh a, chutiang reng reng chuan an hma lawka Krismas lo awm tur pawh chu a phur loh thu a hrilh a. Chutah Mawia pa chuan Mawia hnenah chuan Pathianin Khawvel sual ngaihdam anih theih nana a fapa khawvela a lo tirh thu leh Isua mihring anga a lo pian denchhena Krismas chu lawm tur an nih thu hrilhin Mawia pawh chu Pathianin khawvel sual ngaidam tura a fapa a lo tir angin Krismas ni takah chuan a hmelma Lawma chu ngaidam tur leh hmaichhanah a ngaihdam thu hrilh ngei turin a ti ta a.
                Krismas tuk a lo ni a, Mawia rilruah chuan a pa thusawi chu a cham reng a. Tichuan a pheikhawk a bun a, Lawma te in lam pan chuan a kal ta a. Lawma te in a va thlen chuan Lawma chu an inkawtah a lo awm a, Mawia’n a rawn pan tih a hriat chuan mak a ti ru hle mai. Chutah Mawia’n Lawma bul a va thlen chuan Lawma hnenah chuan, “Lawma, sikula min sawisak thin avang te, ka tiffin i ei thin avangtein i chungah rilru chhe tak puin ka haw em em thin che a. Mahse vawin, khawvel sual chhandam tura Isua lo pianniah hian ka chunga i thil lo tih sual tawh zawng zawng avangin ka ngaidam a che,” tiin a hrilh ta a.
                Chutianga zawldawh taka Mawia’n ngaihdam a dil chu Lawma chuan mak a tiin a rilru a khawih hle mai a,  a aia naupang zawk a tihduhdah thin te’n alo haw ru hle a ni tih a in hriat chuan a inhmuchhuak a, Mawia hnenah pawh chuan ngaihdam a dil let ve ta a. Chuta tang chuan midang a tiduhdah ta ngai ta lo a ni.


WHAT GOES AROUND COMES AROUND
Chu zan khawvawt tak maiah chuan Pu Hnema chu Chakai meichher chhit tur chuan lui lam panin aiawt nen a kal hnak hnak a. A lui kalna tur chu a hlat tham deuh avang chuan zin veivak motor-a chuan ve beisei tak chuan kein motor kawngpui chu a zawh a, amaha kal pah chuan a zai ret ret a. Thim thet thet anih avang chuan khualzin phur Sumo tawt tak tak bak lirthei dang tlan reng reng a awm lo.
Chutia motor chuan ve beisei taka kawngpui dunga a kal mek lai chuan a piah kawngsirah hian Car pakhat a lo ding a, a sirah chuan beidawn hmel deuhin nu pakhat hi a lo thu bawk a. Chutia tlai thim hlima chulai khawkar kawnga nu pakhat lo thu reng a hmuh chuan Pu Hnema chuan a chhan a zawt ta a. Chu nu chuan a car ke a thep thu leh amaha a thlak theih loh thu te, motor lo tlan tumahin amah pui duh lova an tlan tlang zel thu te chu Pu Hnema chu a lo hrilh a.
                Tichuan Pu Hnema chuan tanpui a inhuam thu hrilhin a ke thlak dan chu a zawt a. Chunu chuan a tihdan kal hmang leh Jack hman dan te a hrilh a, Pu Hnema chuan tha takin motor ke spare chu a thlak fel sak ta. Chu nu chu a lawm em em a, Pu Hnema hnenah chuan, “Min puih manah enge i hlawh atan ka pek ang che,” tiin hlawh pek inhuam takin a zawt a. Mahse Pu Hnema chuan, “Ka pi engmah pek ka ngai lo. Nangmah puih che hi ka tih tur a ni. Mahse midang tanpui ngai i hmuh ve hunah tanpui ve la, i chunga ka thil tih hi i hrechhuak thin dawn nia,” tiin a hrilh a. Tichuan an in kalsan ta.
                Chu nu chu a motor chuan a tlan ta zel a. A piah lawka khaw pakhat chu lutin thingpui dawr te reuhte pakhatah hian a chawl a. Chu dawr chu nu pakhat chhangchhe tak leh raipuar teuh mai Pi Masangi chuan a lo nghak a. A hmel en reng reng chuan an rethei hle ani tih chu nu chuan a hre mai a. Thingpui chu a in zo a, a thingpui inman Rs 3 pek turah chuan Rs 500 note a pe ta a. Pi Masangi chuan a nawi kir a tum chuan chu nu chuan a hmaa a motor ke thlaksak tu Pu Hnema thusawi kha hrechhuakin chu thingpui dawr neitunu rethei tak chu tanpui a duh ta a, “Kir ka ngai love, tikhan nei rawh ka pe ang che” tiin Rs 500 note chu a pe ta mai a. Pi Masangi chuan mak ti tak maiin thingpui no a seng a, a va sil ta a.
                A no sil zawha a lo let leh chuan pawisa pe tu nu chu a lo awm tawh lova, a thutna dawhkanah chuan lehkha hnutchhiahin Masangi inenkawl nan Rs 500 note dang pali lai mai a lo dah a. Pi Masangi chuan mak a ti ngei mai. Zan dar 10 velah Pi Masangi pasal chakai khawrh a lo hawn chuan Pi Masangi chuan “U Hnem, hei zanin khan nu pakhatin pawisa thahnem tak min pe ringawt asin” tiin a hrilh a. Pawisa an mamawh em em lai anih avang chuan an nupa chuan an lawm em em a
                Chhiartu duhtak, sap ho chuan ‘What goes around comes around’ an lo ti thin. Midangte chunga thil tha i tih thin chuan engtikah emaw i chunga let ve hun a la nei ngei ang. Chutiang bawkin midang chunga thil thalo i tih a rilru chhia i put chuan chu pawh chu i chungah a let hun a awm ve ngei ang.


SAVA KHAWNGAIHTHLAK
Ramngaw nuam tak leh nalh em em mai hi a awm a, chu ram ngawah chuan sava nupa hi an cheng ve a, an nupa chuan an hlim thei hle. Nitin mai chuan chu ramngaw zau tak chungah chuan an thlawk der der thin a, tudang mah an ngai lo. Chu ngaw piah lawkah chuan khaw pakhat hi a awm a, chu khua ami te chuan chung sava nupa te chu perhthlak tum hian an veh reng mai bawk a.
                A hnu lawkah chuan chu sava nupa chu ni dang ang bawka hlim taka an thlawh chhuah leh laiin a pa zawk chu an perh thla ta hlauh mai a. Chu sava nu chu a pa ruang bulah chuan a fu a, a rilru chu a na in a lung a leng em em mai bawk a. Chutia ruang bula a lungchhe tak maia a bawh reng lai chuan a perh thla tu te chuan an pa ruang chu an rawn la ta daih mai a. A nu zawk chuan thingkung ler atang chuan lungleng em emin a thlir reng a. Zan a lo nih pawh chuan a lung a len em avangin amah chauh chuan thingkung zarah chuan a hram a hram ta mai a.
                Zing a lo ni a, ni zung chuan ramngaw chu a chhun tle sawr sawr a. Sava tinreng mai te chuan zing ni chhuak eng mawi tak chu an lawm a.Mahse chu sava nu erawh chuan a hmangaih leh a thian tha ber a neih tak loh avang chuan a bu ah chuan nilengin a tawm ta reng mai a.
                Tuk khat chu khaw mipui te chuan chu ramngaw nuam tak mai chu an halsak ta vak mai a. A thian dangte chu an kan hlum vek avang leh a bu pawh a kan vek avang chuan chu sava nu chu a vakvai hle mai a, kalna tur pawh a hre lo. Chutia rilru mangang leh vakvai taka a wm lai chuan khaw chhunga in pakhatah chuan a thlawk lut ta ringawt mai a. Chu a thlawh luhna inah chuan putar ngilnei em em leh a tupa chu an cheng a. Chutia an inchhunga sava lo thlawk lut nawlh chu duat takin chaw te an lo pe a, a bu tur an siamsak bawk a.
                Chu inah chuan rei fe a awm ta a. Chhunah a thlawk chhuak a, tlaiah a lo haw leh mai thin a. Putar ngilnei tak leh a tupa chuan chaw te an pe a, an in ngaina hle. Nikhua a lo rei a, chu sava nu pawh chuan amah ang sava dangte a tawng chhova, a hnuah note te neiin chu inah vek chuan a thih thlengin a cheng ta a ni.
                Chhiartu duhtak, he sava khawngaihthlak tak ang hian han in chan ve ta la. Hetiang dinhmun harsa takah hian awm ve ta ila engtin nge kan awm ang le? Chuvangin Sava bu lak te, sava bu awmna thingkung kih te, sava veh te, leh rannung dang sawisak te hi Kristian naupang te’n kan ti hauh tur a ni lova, duat tak leh hmangaih takin nungcha te hi kan enkawl zawk tur ani

Ramngaw nuam tak leh nalh em em mai hi a awm a, chu ram ngawah chuan sava nupa hi an cheng ve a, an nupa chuan an hlim thei hle. Nitin mai chuan chu ramngaw zau tak chungah chuan an thlawk der der thin a, tudang mah an ngai lo. Chu ngaw piah lawkah chuan khaw pakhat hi a awm a, chu khua ami te chuan chung sava nupa te chu perhthlak tum hian an veh reng mai bawk a.
                A hnu lawkah chuan chu sava nupa chu ni dang ang bawka hlim taka an thlawh chhuah leh laiin a pa zawk chu an perh thla ta hlauh mai a. Chu sava nu chu a pa ruang bulah chuan a fu a, a rilru chu a na in a lung a leng em em mai bawk a. Chutia ruang bula a lungchhe tak maia a bawh reng lai chuan a perh thla tu te chuan an pa ruang chu an rawn la ta daih mai a. A nu zawk chuan thingkung ler atang chuan lungleng em emin a thlir reng a. Zan a lo nih pawh chuan a lung a len em avangin amah chauh chuan thingkung zarah chuan a hram a hram ta mai a.
                Zing a lo ni a, ni zung chuan ramngaw chu a chhun tle sawr sawr a. Sava tinreng mai te chuan zing ni chhuak eng mawi tak chu an lawm a.Mahse chu sava nu erawh chuan a hmangaih leh a thian tha ber a neih tak loh avang chuan a bu ah chuan nilengin a tawm ta reng mai a.
                Tuk khat chu khaw mipui te chuan chu ramngaw nuam tak mai chu an halsak ta vak mai a. A thian dangte chu an kan hlum vek avang leh a bu pawh a kan vek avang chuan chu sava nu chu a vakvai hle mai a, kalna tur pawh a hre lo. Chutia rilru mangang leh vakvai taka a wm lai chuan khaw chhunga in pakhatah chuan a thlawk lut ta ringawt mai a. Chu a thlawh luhna inah chuan putar ngilnei em em leh a tupa chu an cheng a. Chutia an inchhunga sava lo thlawk lut nawlh chu duat takin chaw te an lo pe a, a bu tur an siamsak bawk a.
                Chu inah chuan rei fe a awm ta a. Chhunah a thlawk chhuak a, tlaiah a lo haw leh mai thin a. Putar ngilnei tak leh a tupa chuan chaw te an pe a, an in ngaina hle. Nikhua a lo rei a, chu sava nu pawh chuan amah ang sava dangte a tawng chhova, a hnuah note te neiin chu inah vek chuan a thih thlengin a cheng ta a ni.
                Chhiartu duhtak, he sava khawngaihthlak tak ang hian han in chan ve ta la. Hetiang dinhmun harsa takah hian awm ve ta ila engtin nge kan awm ang le? Chuvangin Sava bu lak te, sava bu awmna thingkung kih te, sava veh te, leh rannung dang sawisak te hi Kristian naupang te’n kan ti hauh tur a ni lova, duat tak leh hmangaih takin nungcha te hi kan enkawl zawk tur ani.


VANTLANG BUNGRUA KHAWIH CHHE SUH

Khawpui pakhatah hian naupang harh leh ninhlei tak Michael-a hi a awm a. Michael-a chu naupang ninhlei tak leh luhlul tak mai hi a ni a, mahse a kut a ngil em em  a. A thian te nen marble hmanga an infiam chang te hian a man thei pawl a ni fo a. Lung vawm te hi a thiamin hla taka thil an in vawm siak chang te hian Michael-a chuan lung vawm a thiam em avang chuan a vawm fuh chat chat thin.

A lung vawm thiam chu a inchhuang em em a. Hla tak atanga mi inchung vawm te, mi darthlalang vawm keh te, chawngzawng tla mai mai lai vawm te chu a ching hle a. Chutianga mi pawi a sawi fo avang chuan an veng pa ho chuan an hau ta hrep mai a.

Chutia an hauh hrep avang chuan chu naupang luhlul tak Michael-a chuan a nunchang leh a thil thalo chin chu bansan tumna pakhatmah a nei lo. Sim a hnekin an veng kawngpui dung tluana kawngsira an phun Electric bana Street Light invuah chu a  thinrim hrikthlak nan vawm keh vek a tum ta.

Tichuan zana a len chhuah chang apiang chuan Street Light chu a vawm keh ta thin a. An venga street light chu zan thum lekah a vawm keh zo ta vek mai. An veng mite chuan tu vawmkeh nge tiin an zawng luih luih a. Mahse Michawl-a chuan Street Light a vawm keh zawh veleh chuan rang taka a tlanbo thin avangin amah ani tih chu tuman an hre lo va, Street Light te a chhiat vek avang chuan zanlama eng tak thin Michael-a te veng chu a thim ta thuap mai.

Zan khat chu Michael-a pa Pu Rova chu na takin a dam lo thut mai a. Michael-a nu chuan Michael-a chu rang taka an khaw doctor ko turin a tir ta. A pa chu a nat em avangin Michael-a pawh chu hmanhmawh takin a tlanchhuak nghal a. Mahse a kalkawngah chuan zan lama kawng ti engtu ber Street Light chu amah ngeiin a lo vawm keh vek tawh avangin a thim hle a, Michael-a pawh chuan kawng chu a hmu tha thei lova. A hmanhmawh em avanga chak taka a kal avang chuan chu zan thim takah chuan kawngpuia lung awm chu a chhuih a, a tlu tawp a, a ke a la bilh zui.

A ke a bilh chu na a ti em em a. Thei leh thei lovin muangchang takin doctor in chu a thleng phei thei ta a. Doctor hnenah chuan a pa damloh nasat zia thu hrilhin apa enkawl tura an ina kal turin Doctor chu a ngen a. Doctor chuan a motor hmang chuan hmanhmawh em em in Michael-a te in chu an pan ta a.

An va thlen chuan Michael-a pa chu a lo chau hle tawh a. Doctor chuan an han check vel a. A en zawh hnu chuan Michael-a nu hnenah chuan, “Ka pi, a tlai zo tawh. Tun ai khan minute 10 in rawn kal hma ula chuan Pu Rova hi kan chhan hman dawn asin le,” tiin lunghnur takin a hrilh a.

A pa damlo chau tak bula lo awm Michael-a chuan a inngaihtuah ta a. Tul lo taka Street Light a lo vawm keh vek avanga thim tham zinga lung a chhuih tak dan t, kal tha hlei thei lova muangchanga doctor in a vah thlen avanga a khawtlai tak vek thu te, Street Light kha lo vawm keh lo sela chuan rang takin doctor in a thleng anga, a pa nunna chu Doctor chuan a chhan hman awm si a... ti te in a in ngaihtuah a, Street Light a lo vawmchhia chu a inchhir ta em em a.




ULUK TAKIN ZIR NAWN THIN RAWH

Mary leh Baby te chu thian inkawmngeih tak an ni a, school-ah pawh thian dang reng an ngai lo. Lehkha an thiam thei dun hle a, an zir nasa bawk a. Baby ai chuan Mary chu tlemin a taima deuh a, exam-naah pawh a ti tha zawk fo reng a ni.

                Mary hi naupang ngawichawi tak mai a ni a. A thil tih reng reng a ti takin a rilru zawng zawng a pe thin. Chhuna an sikula an zirtirtu te’n an zirtir reng reng hi fel takin a chhinchhiah thlap a. Tlaiah homework a tih hnuin zanah chhunlama an an zirlai bu ami an zir reng reng chu a zir nawn leh vek thin a. Chumi hnuah chauh chuan TV te a en thin a ni.

                Baby ve thung erawh chu naupang rilru chak tak, vawi khat a zir tawh chuan thiam vek thin mi hi a ni reuh a. Sikul banah an zirtirtu te’n homework an pek te chu kim takin a ti vek a. Zanah erawh chuan a nu te bulah Korean film te enin hun a hmang thin a, Korean film a en loh leh cartoon te. Mizo Idol te chu a en hrat em em a, Mary pawh chuan chung thil te chu en tam lo turin a hrilh fo thin

                Final exam a lo hun dawn ta. An classteacher Miss Muani chuan Mary te class-a ti tha ber hnenah chuan Pencil Box leh Pen manto te, Chocolate leh School bag nalh tak te pek a tiam a. Miss Muani’n pakhatna tana thilpek a tiam chu naupang ho chuan an awh em avang chuan nasa takin an zir hlawm a, an tang hle.

                Exam an tan ta. Mary chuan an zirlai reng reng zan lama a zir nawn leh ziah avang chuan a thiam bel  hle mai a, exam question pawh chu thiam loh reng reng a nei lova, duh tawka a ziah hnu chuan a answer paper chu a thehlut ta a. Baby-I erawh chu homework chauh ti a zan lama a zir nawn leh thin ve loh avang chuan an exam hma zan chuan nasa takin a zir a, a rilru a chak avang chuan thiam pawh a thiam hnem hle.

                Mahse Baby chu a han exam ve  ta a. A hma zana a zir tam tak chu a rawn chhuak ta ngei mai. Mahse zan khata note tam tak a vawn avang chuan an exam zawhna chhanna te chu a hriatpawlh nasa ta mai a, a rilru a buai hle. A thiam vek tawh leh a vawn vek hnu te chu a then a theihnghilh a, a hriatpawl bawk a, ziah tur mumal tak hre ta lo chuan a risk ta pawp pawp mai a.

                Result a lo chhuak a, Mary chuan full mark 100-ah mark 80 lai a hmu a, Baby-I erawh chuan Pass Mark 33 chu a hmu ta tawk mai a. Mary chu an class-a a tih that ber avangin an Miss chuan lawmman a pe ta a, chutia lawm taka an chibai luai luai lai chuan a thiannu Baby-I classroom kila lunghnur taka lo thu chu hmuin a va pan hnai ta a,

                “Baby, Korean film te, Cartoon te, Mizo Idol te i en nasa em em a, mahse heng I TV en te hian enge hlawkna an pek che?, hmuhnawm chu a hmuhnawm a, mahse kan zirlai tibuai tur zawng chuan engmah hi en loh tur a ni. Tirawh, Miss-in chocolate min pek hi I ei dun ang,” Mary chuan a ti ta reuh a.

                Baby-I pawh chu a in ngaihtuah chiang ta. Lee-Min-Ho-a te, Gu Jung Pio-a te mai mai chu a zirlai tibahlahtu ah hmang duh ta lovin nasa takin lehkha a zir a, Monthly test an neih lehah chuan Pakhatnaah a in vawrh kai leh thei ta a ni.v



Pathianin nasa taka thawkte a tanpui thin


Tum khat chu Kohhran pakhata naupang pawl te hian khawmpui an nei a, chu khawmpuiah chuan naupangte chuan solfa hla leh lengkhawm zaia intihsiakna te, recitation in sawi siakna te an nei a, chu khuaa speaker lar tak pakhat chuan chu khawmpuiah chuan naupangte chu thuchah tha tak tak hrilhin chung naupang lo kalkhawm te chu an thiltih leh an zirlaite taima taka an zira Pathian hnena tanpuina leh thiam theihna te, exam-naa pass te an dil chuan Pathianin mal a sawm anga an zirlai chu tha takin an pass dawn ani tih chu a sawi a, naupang ho chuan an ngaithla tha kher mai.

Zothansangi leh Lalbiakdiki te thiandun pawh chu chu khawmpuiah chuan an kal ve a. Biakdiki chuan taima takin sermon chu a ngaithla kar a, Zovi erawh chu a muthlu siar siar a, sermon tawp lamah chuan rawn harhin speaker-in tawngtai nasat chuan Pathian in a ti pass dawn tih laite chu a hre ve a. Speaker thusawi an hriat ve ve chu an rilruah an vawng dun ta kar a.

Sikul an kal leh ta. An khawmpui laia speaker thusawi chu Biakdiki chuan vawng rengin nasa takin lehkha a zir a, thiam theih nan leh tha taka apass theih nan Pathian hnenah a tawngtai ziah bawk a.

Zovi ve thung erawh chuan khawmpui laia a mutthluk avanga speaker thusawi hre chhumbung nuaih chung chuan nasa taka a tawngtai chuan Pathianin a ti pass thei dawn niin a ngai a. Lehkha te zir tha peih lovin zanriah eikham veleh Pathian hnenah examnaa ti pass tura dilin a tawngtai chiam a, chumi hnuah a nu te bulah Korean film, Gangmo-a te vel chu a en ta daih thin a.

Exam a lo hun chuan an exam ta. Biakdiki chuan nasa taka lehkha zira Pathian puihna a dil bawk avang chuan a thiam hle mai a. Zovi erawh chuan tlemte zira Pathian hnena Pass ringawt a dil avang chuan exam-naah chuan thiam a nei tlem hle mai.

Result a lo chhuak a. Thiandun inel ru em em Biakdiki leh Zovi te chuan an Progress Report Card chu an dawng ta. Biakdiki chu an class-ah 1-na niin Zovi erawh chu 45-na a ni ta daih mai a. Zovi rilru chu a na hle.

Chutia rilru nataka a awm chu an zirtirtu Pi Hmuaki chuan a lo hmu a, a chhan a zawt a. Zovi chuan an khawmpui laia speaker thusawi a hriat ang chu hrilhin a lehkha zir dante leh a tawngtai dan te chu an zirtirtu Pi Hmuaki chu a hrilh ta vek a. Pi Hmuaki chuan Zovi thil hriatthiam loh leh man fuh loh chu a hre ta.

Zovi hnenah chuan Pi Hmuaki chuan, “Zovi, Pathian puihna dila I tawngtai vak ringawt aengmah i zir chuan si loh chuan Pathian in a pui dawn lo che a sin. Mahse Pathian chuan mahni inpui a, nasa taka lehkha zir te chu mal a sawm thin a, an tawngtaina a chhang thin a ni,” tiin a hrilh ta a.

Zovi chuan a thil hriat fuh loh chu a man chiang ta. A kum lehah chuan nasa takin lehkha a zir a, Pathian puihna a dil bawk a. Pathian pawhin Zovi’n nasa taka lehkha a zir tak avang chuan tha taka pass a dil chu a hlawhtlin tir a, Zovi chu a kum lehah chuan an class-ah 1-na a ni ve ta hial mai a ni.



RINAWMNA

Khaw pakhatah hian Pu Rina hi a awm a, Pu Rina chu rangkachak chhertu a ni a, a hnuaiah chuan hnathawk pahnih Ruata leh Mawia te a chhawr a. Chu khuaah chuan Rina chauh chu rangkachak chherna dawr nei a awm avang chuan rangkachak chher tur an ngah hle a, a khaw mite chuan thi te, ngun te, bengbeh te leh zungbun te an chher tir thin a, hausak pawh a hausa tawh hle.

            Rina’n hnathawka a chhawr te pahnih Ruata leh Mawia te chuan rinawm takin an thawk thin a, an kut a them thiamin nalh tak takin an lo chher thin a, an hotupa Rina chu mi ngilnei leh zaidam tak a nih avangin an zah hle.

            Nikhat chu Pu Rina awm loh hlanin Mawia chuan Pu Rina dawra Rangkachak thi lian tha tak leh manto tak chu Rina hriatloh hlanin a la chhuak ru ta a. Chu rangkachak thi chu mihausa tak pakhat hnenah hian a zawrh ta a. Chu mihausa pa chuan rangkachak thi chu a awt hle mai. A man zat a zawt a, Rina chuan Rs 10,000 man a nih thu in a lo chhang a. Tichuan mihausa pa chuan Rina hnenah chuan zan thum kawl a, a that leh that loh enfiah phawt a dil a. Mawia chuan a kawl tir ta a.

            Rina leng lo haw chuan a dawra rangkachak thi a bo thu chu a hre thuai a, a rukin a zawng a, a hmuh mailoh avangin Police hnena report mai a duh a. Mahse chu \hi rutu chu Mawia leh Ruata bak an ni theilo tih a hria a, Police hnena a report chuan an man anga Jail-ah an khung dawn tih a hriat avangin  report lo chuan amahin arukin a zawng ta a.

            Chutih lai chuan Mihausa pa chuan chu thi chu a that leh thatloh a hriatthiam loh avangin an khua a rangkachak chhertu Pu Rina chu a va zawtfiah ta a. Rina chuan a han en a, a rangkachak thi bo ngei a ni tih a hria a. Mihausa pa hnenah chuan a leina a zawt ta a, Mihausa pa chuan rangkachak chhernaa thawk Mawia hnen atanga a lei thu a lo hrilh a. Tichuan Rina chuan engdang sawi lovin chu thi chu a that thu leh Rs 15,000 man lai a nih tur thu a lo hrilh a. Mihausa pa chuan thi man to tak tlawmtein a lei theih dawn avangin a lawm hle.

            A tukah chuan Mihausa pa chuan Mawia chu a ko a, Mawia hnenah chuan chu \hi chu a that leh that loh mipakhat hnena a zawh thu leh tha a tih thu a lo hrilh chu a hrilh chhawng a. Chuveleh Mawia chu a dang nghal sawt sawt ta mai. Mihausa pa in a \hi chungchang a zawh chu a pu, Pu Rina lek a ni tih a hrethiam mai a.

            Mawia rilruah chuan a puin rangkachak thi a ru tih a hriat pawhin engtinmah ti lova a hrelo der chu mak a ti hle mai. A rilru in inthiamlohna nasa tak a nei ta a. Chuveleh mihausa pa hnenah chuan lei a phal leh loh thu a hrilh a. Mi hausa pa chuan a duh em avangin a man let a lei a dil pawh chuan Pu Rina ngaihdamna chuan a rilrun a khawih em avangin lei chu a phal ta lova.

            A tukah chuan rilru inthiamlo tak chungin Mawia chuan a pu, Rina hnenah chuan a thi ruk chu a pekir leh ta a. Ngaihdam dilin a chunga phuba la lo turin a pu chu a ngen a. A beisei loh takin Pu Rina chu  Mawia inthiamlohna chuan a khawih hle mai a, tichuan a ngaidam ta a.

            A pu Rina zaidamna leh ngilneihna chuan Mawia rilru a khawih em avang chuan chumi ni atang chuan a dam chhunga thil ru leh ngai tawh lo turin Mawia chuan a rilru a siam ta a.


MIDANGTE TANPUI

Kum tam tak kalta khan US-a sate pakhat Virginia ah chuan thlasik hi a na em em a, a vawt hle mai. Vur thli chu a thaw vuk vuk a, chutihlai chuan lui pakhat bulah hian putar pakhat hi chu lui kan tura sakawra phur kai tu tur nghakin a thu ran mai a. Lui tui chu a vawh em avangin dai ngam chi a ni lova, kal kai tur chuan sakawr chunga chuan a ngai a ni.

            Chu putar khawngaihthlak tak chu lui kamah chuan a thu renga, vawt a tih em avangin a khur hlak hlak a, tumah chutiang khawvawt hnuaiah chuan an rawn kal mai bawk si lo. A beidawng tan a, a taksa pawh chu thli vawt takin a hmeh avang chuan a a deuh ruai tawh a.

            Chutia a beidawn lek lek tawh hnu chuan thawm a hre ta. Chu lui kal kai tur chuan sakawr chungchuang mi engemawzat hi an lokal a lo ni a. Lui kal kai tuma Sakawr chungchuang hovin an lo kal pelh lai chuan chu putarte chuan a lo en reng a. A hmasa ber chu a kal liam tir mai a, chutiangin a dawt leh zel pawh a kalliam tir zel a, in phurh tit turin a dil lova, a ban pawh a lo vai hek lo.

            A hnuhnung berah chuan mi pakhat hi a sakawr chunga chuang chungin a lo tlan phei a, chu tak chu putarte chuan a lo vai lauh lauh a, a bul a lo thlen chuan, “Ka pu, he lui hi kea kal kai ngaihna a awmloh avangin khawngaihin kei tar chaklo tak hi min phur kai thei angem?’ tiin a lo zawt a.

            A sakawr chu tidingin chu pa chuan, “Tehreng mai,” tiin a sakawr atang chuan a zuangthla a, chu putar, vawt tih vanga khawng vek tawh chu a pawm thova, a sakawrah chuan a hlangkai ta a. Chu pa, ngilnei tak mai chuan putar chu lui a kan pui mai bakah km engemawzaha hla, putarte inah chuan a va thlah thleng ta thlap a.

            Putarte in nuam tak mai an thlen dawn hnaihah chuan chupa chuan Putarte hnenah chuan, “Ka pu, ka hmaah khan mi engemawzatin an tlanpel che a, engatinge tumah ko ding lovin keimah, a hnuhnung ber ami kher min lo vai din a? Ding lo ila chu zankhuain luikamah khan i awm a ngai dawn a sin,” a ti a. Sakawr atanga chhuk pahin Putarte chuan, “Ka kum a tam tawh a, mihring mizia hi an mitmeng atang hian ka hre ve nual asin, i hmaa lokal midangte khan min ngaihsak hmel an pu lova, min phur tur pawh khan lo ngen mah ila awmzia a nei lovang. Mahse i mit ka rawn en ve thung kha chuan ngilneihna leh thatna i mitah ka hmu tlat a, i ngilneihna khan tanpui ngaia ka awmlai khan min tanpui hreh dawn lo tih ka hriat avangin ka lo phar che a ni,” tiin a sawi a.

            Chu putar thusawi chuan chupa chu a ti lawm em em a, putar hnenah chuan, “Ka pu, i thusawi avangin ka lawm tak zet a ni. Midangte ngilnei tak leh dawhthei taka tanpui thei lo khawpin engmah hian min tibuai lovang,” tiin a sawi a

            Chumi a sawi hnu chuan US President hmingthang tak Thomas Jefferson chuan a sakawr chu a kuai her a, White House lam pan chuan a in khalh let leh ta a.



UI ZAIDAM TOM-A

Ui lian tha thelh thawlh tak leh zaidam tak Tom-a hi a awm a, Tom-a chu mi hausa tak mai chhungkuate ui a ni a, a neitu te chu mi hausa tak an nih avangin Tom-a chu chaw tha tak tak an pe a, an bualfai a, a neitunu a pi Pi Hmuaki chuan a duat thei hle. Tom-a tan chuan Pi Hmuaki chuan an in kawtah in nuam tak mai a sak sak a, misual leh rukru lo kal chang te hian Tom-a chuan nasa takin a bauh a, misual a hre thei em em a, a um a, misual te pawh a hnawt bo thin a ni.

            An thenawmte chuan ui pahnih kawlh leh sual tak tak an nei a, chung ui te chuan Tom-a chu an bawuh chiam chiam a, an in kawta a kaltlang te hian insualpui tumin an lo bauh a, a chang chuan an sual hial thin a ni. Mahse ui zaidam Tom-a chuan an thenawma ui sual tak pahnihte chu a tilet ngai lo a, ui huaisen nimahse amah ang bawka an thenawmte ui vulhte chu tihnat ve a duh ngai lo.

            Nikhat chu Pi Hmuaki chuan Tom-a chu a lenchhuahpui a, kawtthler pakhata an kal lai chuan an thenawm ui pahnihte chu naupang sual tak tak te hian an hual bet a, lungin an lo vawm chiam a. An thenawm ui te chuan an hlauh em avang leh an tlanchhiat theih tawh si loh avangin bang kilah chuan an tawm chawih a. An lu-ah leh an taksa ah te chuan naupang sual ho chuan lungin an vawm chawrch chawrh a, an lo thi hnuang mai a. Lung lian zawk char khawmin an vawm chiam mai a.

            Ui zaidam Tom-a chuan amah tiduhdahtu ui pahnihte naupang sual hovin lunga an vawm a hliam nasa tak an tuar chu a hmu hlei thei lova, a khawngaih em avangin Tom-a chuan a pi chu a tlansan a, a thenawm ui te chhan tur chuan a tlan phei a, a vawmtu naupang sual te chu she tumin a bauh a, a ngur chhur chhur mai a. Ui lian tak anih avang chuan an hlau hle a, naupang ho chu an tlanchhe ta vek a.

            Tom-a chuan ui pahnihte hnenah chuan, “Tikhan haw tawh rawh u, tuman an tibuai tawh lo ang che u,” a ti a. Ui pahnihte chu an haw ta a.

            A tuk zingah chuan Pi Hmuaki chuan a ui Tom-a leh nidanga amah lo bauh a tibuai fo tu an thenawm ui pahnih te chu hlim taka an inkawta an infiam lai chu a va hmu a, a rilru te te chuan, “Nimina a chhanchhuah avangin an lawm ve hle a nih dawn saw” a ti a.

            Pi Hmuaki hian a ti dik a ni. Hemi ni atang hi chuan an thenawm ui te hian Tom-a hi an tibuai ngai ta lo va, hlim takin an inkawm a, anmahni a chhanchhuah avang chuan Tom-a chungah chuan that an chhuah ta zawk a ni.



NGAIHDAM LEH THEIHNGHILH TUR

Kima leh Puia te chu thian inkawmngeih tak an ni a. Sikul te kal dunin lehkha te an zir dun a, inkhelh hunah pawh mi dang team-a awm lovin an pahnih chuan an tang dun zel a, lui kal nuam an tih em avangin sikul an chawlh chang apiang chuan an pahnihin an khaw dai a lui pakhatah chuan an kal thin a, chutah chuan Chakai leh Chengkawl te an khawrh a, tui te an cheng bawk thin a, an hlim thei hle.

            Puia zawk hi naupang zaidam leh nunnem tak, mi pawisawi ngai lo mi a ni a, mahse Kima erawh chu naupang fel tak ni mahse Puia ai chuan a thinchhe deuh zawk a, midangin an tihbuai chang pawn a sual mai thin.

            Nikhat chu sikul chawlh lai hian Kima leh Puia te chu nidanga an tih thin ang bawkin luiah an kal leh a. Mahse chumi ni chuan ni dang ang lo takin kalkawng tluan chuan an thiandun chuan an inhnial char char mai a. An inhnial zela, lui kuang an thlen thlak chuan Kima chu a thinrim ta a, Puia inringlo lai chu a hnek ta pawh mai a.

            Puia chuan engmah sawi lo chuan a kun a, lui kama tiau vutah chuan ‘VAWIINAH KA THIAN THA BERIN MIN HNEK’ tiin hmawlhte hmang chuan a ziak a.

            An kal zel a, inhau zui em em lovin lipui chu an thleng ta a. Chutah chuan tui te chengin an inbual a. Chutia an inbual lai chuan Puia bawk chu a hleuh thiam lutuk loh avang chuan a che buai ta a, lipui thuk tak maiah chuan a tla dawn ta mai a, a tal buai hle. Chu veleh Kima chu tuiah chuan a dive lut a, Puia chu a chhanchhuak thei ta hram a.

            Chutia an inchhanchhuah fel hnu chuan Puia chuan a chemte a la a, chu li bula Lung pher lian takah chuan a chemte hmang chuan ‘VAWIINAH KA THIAN THA BERIN KA NUNNA A CHHANHIM’ tiin a chhu ta kuau mai a.

            Kima chuan a hrethiam lo nasa mai. Puia hnenah chuan, “Nichina ka hnek che khan ka hnek thu che kha tiau vutah i ziak a, tunah i tui tla tur ka chhanchhuak che a, chu chu lungpuiah i ker leh a, enge a awmzia?” tiin a zat ta phawng mai a.

            Puia chuan, “Ka hrilhfiah ang che. Mi tupawhin kan rilru an tihnat chuan tiau vutah ziak ila chu chu ngaihdamna thlipuiin a rawn chhem reh mai dawn a ni. Amaherawhchu miin kan chunga thil tha an tih chuan thlipui chhem reh theih loh leh engmahin a tihreh loh turin lungpuiah ker tur a ni,” tiin a sawi ta a.

            Chhiartu duhtak, i thian te’n i rilru an tina anih chuan i rilruna chu theihnghilh in ngaihdam tum la, i chunga an thil tha tih chu hre reng thin bawk ang che. Tichuan thian tha leh kawm nuam tak i ni dawn a ni

  

TUMRUHNA LEH TAIHMAKNA
Kum 1870 khan Engineer pakhat John Roebling-a chuan New York leh Long Island inkara East River, lui lian takah chuan lei dawh kai tulin a hria a, a rilru chuan a vei em em a. Chu a thil vei chu khawvel puma lei dawh thiam Engineer hmingthang tak tak te chuan atthlak leh thil tih theih loh tawp niin an ngai a, chutiang thil chu bansan turin Roebling chu an ngen a.

            Mahse a rilru-a tih a chak em em chu Roebling chuan a vei hle a. Lei dawh ngei tur chuan hma a la ta a. Thurual pui  zawngin mithiam hrang hrang a be kual a, mahse a biak kual zawng zawng te chuan a thil tum chu atthlak tiin an pui duh lova. Ti lo turin an ngen zawk hial a. A fapa Washington chauh chu amah pui tur awmchhun a ni ta.

            An pafa chuan lei dawh dan tur chu an ruahman a, hna an thawk tan ta. Phur takin hnathawk tur hlawhfa hrang hrang an sawm khawm a, tichuan lei dawh hna chu an thawk tan ta a.

            Tluang takin hna an tan a, mahse thla tlemte chauh hna an thawk hman tih chuan chhiatna rapthlak tak an tawk ta. An lei dawh laia a inhliam avang chuan Johne Roebling chu a thih phah a, a fapa Washington pawhin hliam na tak tuarin a damchhuah leh hnu pawh chuan tawng thei lo leh kal thei lovin a awm phah ta a. Mi te chuan an pafa chu nuihzatin ‘Kan sawi reng kha, khatiang thil atthlak leh tih theih loh buaipui te chu,” tiin an nuihzat a. John roebling ber a thih tak avang chuan chu hna chu toh tawp mai an duh vek a.

            Mahse Roebling-a fapa Washington-a chuan bansan a hnekin a pa nen an rilru a an vei em em tih hlawhtlin chu a tum ruh hle. Tichuan a thian tha te chu amah pui turin a sawm ta a. Mahse a thiante pawh chuan Washington-a puih chu an duh lova.

            A kal theih loh leh a tawng theih loh avanga khuma mu chung chuan a thiltum tih hlawhtlin tum chuan hma a la ta. A kut zung tang a tih chet theih hmang chuan a nupui banah a beng keuh keuh a, chumi hmang chuan inbiak dan tur a chher chhuak a.

            Chu an inbiakna hmang chuan a nupui hnenah lei dawh leh a duh thu a hrilh a, hma an la tan leh ta. Hlawhfa tam tak ruaiin a tihdan tur chu chu an inbiakna hmang chuan a nupui chu hrilhin a nupui chuan hnathawkte hnenah a hrilh chhawng leh thin a. Chu tiang reng renga kum 13 zet hna an thawh hnu chuan lei nalh leh ropui tak feet 1,595 a sei Brooklyn Bridge chu kum 1883 khan an dawh zo thei ta a ni.

            John Roebling-a leh a fapa Washington te hian an tum ruh em avangin chhiatna nasa tak karah a hunlaia mite’n theihloh tawp nia an ngaih chu harsa takin an bei a. An tumruh leh tawrhchhel em avangin an hlawhtling thei chauh a ni.

            Chhiartu duhtak, nangpawh i nunah leh i zirlaiah beidawn rum rum khawp hiala hun harsa i tawng mai thei. Chung hunah chuan John Roebling leh Washington-a te pafa ang hian i tum ti ruh la, tuarchhel la, tawngtai chungin theih tawp chhuahin han bei la, theihloh ni a i ngaih kha i thei mai dawn a ni.

French Sipai thilti thei hmingthang, Napoleon Bonaparte pawhin, “Impossible is a word to be found only in the dictionary of fools,” (‘Theihloh’ tih hi mi a te dictionary-ah chauh a awm) a lo tih kha.

HRINGNUNA THIL PAWIMAWH HMASA
Pu Lawma chu High School zirtirtu tha tak mai hi a ni a. Lehkha zirtir a thiamin a zaidam a, a zirlaite chu entirna tha tak tak hmang hian an zirlai chu a hrilhfiah thin a. School naupang te pawh chuan Pu Lawma class lak hun chu an nghakhlelin amah pawh chu an ngaina hle thin,

Tumkhat chu Pu Lawma chu class la turin classroom a lo lut leh a, chumi tum chuan a bawr hle. Dekchi lianpui pakhat, sikul kawng siamna atana hmantur boulder lung engemawzat, Rawra engemawzat leh Balu Tin khat a lo ken glut a. Naupang ho chuan mak an ti hle a, Pu Lawma chuan engtak ti dawn maw tiin an lo thlir thap a.

Class tan hun a nih chuan Pu Lawma chuan a zirtir tan ta. Boulder lung te chu dekchi khat chuan a dah a, tichuan naupang ho hnenah chuan, “Dekchi hi a khat nge khat lo?” tiin a zawt a, naupang ho pawh chuan a khah thu in an lo chhang dial a.

Tichuan Rawra chu a la leh a, dekchiah chuan a chhunglut a, a han sawi vak vak a. Rawra chu Boulder lung aia a tet avangin Boulder lung kar ah chuan a tla lut ta vek a. Pu Lawma chuan ti hian a khat em? tiin a zawt leh a, naupang ho chuan, “Aw, khat,” tiin an chhang leh dial a.

Tin chhunga Balu chu dekchi chhunbgah chuan Pu Lawma chuan a chhunglut leh ta vek a. Rawra leh Boulder lung aia balu chu a sin zawk avang chuan lung karah chuan Balu chu a tla lut leh ta vek a, Pu Lawma chuan a khat taw hem?” tiin a zawhna ngai bawk chuan a zawt leh a, chhanna ngai bawkin naupang ho chuan a khah thuin an lo chhang leh a.

Pu Lawma chu lo dingchhuakin, “Awle, kan thiltih hi kan sawifiah tawh ang. He dekchi lianpui hian in nun kha a entir a. Boulder Lung te hian in nuna thil pawimawh tak tak – in chhungkua, Pathian, in hriselna, in nu leh pa, in zirlai te a entir a. In thilneih zawng zawng bo mahse heng hi in neih chuan in nun chu a khat reng tho vang,” tiin a sawi a.

Pu Lawma chuan sawi chhunzawm zelin, “Rawra hian in thil neih- in hna, in in, in motor, in thawmhnaw etc te a entir a, Balu erawh hi chuan in thil nuam tih zawng – TV en, thiante nena lenchhuah, Picnic, Computer games khelh etc te a entir thung a ni.”

Balu hi dekchiah hian dah lut hmasa ta ula, Rawra leh Boulder lung te hi dahna tur a awm lovang.  Chutiang chiah chuan in nunah pawh Boulder Lung anga thil pawimawh – Pathian, Nu leh Pa, in zirlai te dah hmasa lo va, thil te ber ber – len chhuah, games khelh, infiam etc te in dah hmasak chuan khing thil pawimawh te hian in nunah hmun a chang lovanga, in thil tihah in hlawhtling thei dawn lo a ni,” tiin a sawifiah ta a, Naupangte pawh chuan ngaihnawm tit akin an ngaithla a, Pu Lawma zirtirna chu an hlawkpui hle.

Chhiartu duh tak he thawnthua entirna kan pek Balu ang te hi i nunah dah hmasa lovin Boulder Lung hi dah hmasa la, tichuan Rawra leh Balu dahna tur hi chu a lo awm mai dawn a ni.

THATNA IN SUAL NGAM RAWH          
Mipa naupang pakhat hi a awm a, a hming chu Ruata a ni. Ruata chu naupang fel tak a ni a, lehkha a thiam thei a, a zaidam a, a nu leh pa te thu a awih em em bawk a, an sikulah te chuan tumah a hau ve ngai lova, a aia pawl hniam zawk leh dawih zawk te pawh a tiduhdah ve ngai lo.
            Chutih laiin Ruata te class ami Hminga erawh chu naupang luhlul tak, nu leh pa thuawih lo leh aia naupang leh pawl hniam zawkte tihduhdah ching tak mai a ni thung a. Ruata pawh chu a tiduhdah thei hle a.
            Ruata chu kum 12 a tling ve ta. A birthday-ah chuan a nu leh pa te chuan Parker Pen manto leh changkang tak mai chu an present a. Chu pen ngei chu an sikulah chuan a pai a, note ziah nan te Maths chawh nan te chuan a hmang ta a. Ziah a nuamin a pen a changkang bawk a, a thiante chuan an ensak huai huai a. Chu pen chu Hminga chuan a it ve ta em em mai a, Ruata hnenah chuan, “Hey! kha pen kha khawia mi nge i neih a?” tiin a zawt a, Ruata chuan, “Ka birthday-a ka nu te min present a nih hi,” tiin a chhang a.
            Chu thu a hriat chuan a luhlul leh thuawih lo hem avangaa nu leh pa te hnen atanga eng present mah dawng ngailo Hminga chuan Ruata chu a thik em em a, a pen chu ruksak a tum ta a.
            Chhun chawlh lai chuan Sikul canteen lamah thil ei turin an chhuak vek a, chumi hlan chuan Ruata ipte ami a Pen thar chu Hminga chuan a ru chhuak a, ama ipte ah chuan a thukru ta a. Chawhnu class an tan leh dawn chuan Ruata chuan a pen thar chu a bo tih a hre ta a, chu veleh an zirtirtu hnenah hrilhin an zirtirtu chuan an class captain Laltea chu zilai tin te bag a check tir a, Laltea chuan Ruata Pen bo chu Hminga ipte-ah a hmu ta. Rukru chu an man ta.
            An zirtirtu chuan thinrim takin Hminga chu a dintir a, “Engvangin nge Ruata Pen hi i ruk?” tiin a zawt a.
            Hminga zak lutuk chuan sawi tur a hre ta lova, a mittui a tla zung zung mai a, an zirtirtu bawk chuan, “Pen i ruk avang hian he sikul a ta hi kan hnawtchhuak dawn che a ni,” tiin a sawi zui a.
            Naupang nunnem leh zaidam Ruata chuan amah tiduhdah thintu leh a pen rutu Ruata tap lai ahmuh chuan a khawngaih let hlauh a, lo ding chhuakin an zirtirtu hnenah chuan, “Ka pu, khawngaih takin hnawtchhuak suh u. Ka ngaidam a, ka Pen hi a duh phawt chuan Hminga hi ka pe mai ang e,” tiin an zirtirtu chu a ngen a. Hminga chu an hnawhchhuah loh phah ta a ni.
            Chuta tang chuan Hminga leh Ruata chu an inkawm ngeih tae m em a, Hminga chuan a tiduhdah ngai tawh lo a, Ruata chu a ngaisangin Ruata anga naupang fel nih chu a tum ta a ni.
            Chhiartu duh tak, nangmah tiduhdah tu che chu thungrulh tum lo la, ngaidam la, thatna in amah chu hneh tum zawk ang che. Bible pawhin HMELMA te HMANGAIH turin min zirtir a nih kha.

TUANA LEH JUANA
Hmanlai hian loneitu pakhat hi a awm a, a hmin chu Tuan-a a ni. Tuan-a chu mi ngilnei tak leh fel tak mai hi a ni a, a nupui leh a fate nen chuan an leilet awmna hmuna an in te takte ah chuan an cheng a, an leilet atanga an thlai tharchhuah hmasa apiang chu an hralh a, chutiang chuan ei an zawng ve thin.
            Tuan-a chu mi tlawmngai tak a ni bawk a, an khuaah chuan damlo leh inhliam an awm chuan a theihtawpin a pui thin a, mitthi an awm phei chuan an chhungte a hnem a, an khawhar chu a lenpui thin a ni. Zana damlo na tak an awm chang te hian an khuaa doctor an awm loh avangin an khaw thenawm ami doctor chu a sakawrin a va kohsak ziah a, doctoring damdawi a siam te chu a lo pui a, damlo chu a menpui thin a ni. Chutiang taka mi fel anih avang chuan chu khuaa mi zawng zawng chuan Tuan-a chu an ngaina a, hmelma pawh a nei lo a ni.
            Mahse mipakhat Tuan-a itsik em em tu leh haw tlat tu a awm a, a hming chu Juan-a a ni. Juan-a chu Tuan-a thenawm chiahah a awm a, mi thatchhe tak a ni a, Tuan-a buh thar zat a thar ve theih thin loh avang chuan Tuan-a chu a itsik hle hi a ni a.
            Juan-a chuan Tuan-a a itsikna chu a thup rei thei ta lo. Tumkhat chu buhseng hma ni chiah hian Juan-a chuan Tuana buh hmun chu a ruktein a hal ta a. A kang ta duai duai mai a. Tuan-a leilet kang chu mipuite chuan an thelhmit vat a, leileta buh chu a kang chhe nasa hle mai a
            Tuan-a chu a thinrim hle mai a, mahse engmah a sawi chhuak lo. A rukin kangmei lo chhuahdan chu a chhui a, a rinloh takin a thenawmpa inbul atanga chhuak a ni tih a hre ta a, nawalh bung a hmuh atang phei chuan Juan-a hal ngei ani tih a hre ta. Mahse Tuana chuan Juana chu engtinmah a ti lo a, phuba lak a tum lo
            Zan khat chu Juan-a fapa chu thih hlauhawm khawpin a damlo a. Juan-a fapa enkawl tur chuan an khaw thenawma doctor chu va hruai angai a. Chu thu a hriat veleh chuan Tuana chu rang takin a sakawrah chuan a pakai a, doctor hruai tur chuan khaw thenawmah chuan a tlan ta vang vang a. Tlai ni tlak dawnah chuan doctor chu a rawn hruai thleng ta a.
            Doctor chuan damdawi te a han siamsak a, a han enkawl deuh hnu chuan Juan-a fapa chu a lo harhchhuak a, a khawsik te pawh chu a reh a, tui takin a mu leh thei ta a. Chumi hnu chuan Tuana chuan doctor chu a va thlah haw leh a.
            A tukah chuan Juana chu Tuana inah a va kal a, lungchhe takin a va tap a. Tuana lo a hal sak chungchang te chu a inpuang ta vek mai a, a inpuan zawh chuan Tuana chuan Juan-a hal ani tih a hriat daih tawh thu te chu a hrilh a. Juan-a chuan, “I leilet ka hal tih i hria a, engtin nge ka fapa tan khan doctor kha min kohsak theih?” tiin a zawt a. Tuan-a chuan, “Ka thil tih kha ka tih tur dik tak a ni. Miin ka chunga thil a tihsual vangin keiin ka thungrul ve kher tur a ni hlei nem” tiin a chhang a.
            Tuan-a nun leh a thusawi chuan Juana nun chu a thlakthleng nasa ta hle mai a, Tuan-a nen chuan an inngaina ta hle a. A kum lehah chuan nasa zawka thawkin buh tam tak a thar a, a hlawhtling ta hle a, khuaa mite chuan a hlawhtlinna chhan an zawh chuan Juan-a chuan, “Tuan-a thatna leh felna avang chauha hlawhtling ka ni,” tiin a chhang ta thin a

COMPUTER GAMES leh Sanga te unau



Officer lian tak fapa te pahnih Rina leh Sanga te chu phir unau inkawmngeih tak mai an ni a. In lamah an inkawm ang bawkin Sikul lamah pawh an inkawm a. Thian dang an mamawh lo hle. Chhun chawlh lai te chuan an sikul canteen-ah an in eipuar a, chumi hnuah infiamin an pahnih chuan thingkungah te an lawn a, an hlim thei hle.
Lehkha an zir peih dunin an inel ru hle a. Pawl sarih an zir kum chuan ti tha zawk nih an tum a, lehkha an zir nasa em em a. Chumi kum chuan Rina leh Sanga Pa Pu Liana chuan Pawl sarih exam-a an pahnih a Distinction-a an pass ve ve chuan Computer set a lei sak tur thu a tiam a. Rina leh Sanga te chu an phur hle a. Computer neih a Games khelh vel te chu an chak hle. Chuvang chuan a hma aia nasa in, Distinction a pass tumin nasa takin lehkha an zir a, an zirlai chu an thiam bel dun em em mai a.
Pawl sarih chu an exam zo a, an result chu a chhuak ta a. Vanneihthlak takin Rina leh Sanga te unau chu Distinction-ah an pass ta hlauh mai. A pa in Computer a lei sak dawn ta.
A pa Pu Liana chuan a tiam ang ngei chuan an unau ta tur Computer chu a leisak ta. Chutia Computer an neih atang chuan an unau chuan Games hrang hrang Warcraft te, Counter Strike te, Plants vrs Zombies te, Delta Force te Need for Speed te chu an school chawlh chhung chuan an khel thin a ni. Sanga chuan nuam a ti bawk a, a khel tlut tlut thin a, Rina chuan nuam ti viau mahse Sanga ang em em chuan a atchilh lem lo a.
School luh a lo hun leh a, Sanga chuan lehkha zir aiin Computer Games khelh ngawt chu  a ngaihtuah a. Lehkha zir a han tum te chuan a rilru ah a game khelh thin te chu a lo lang uarh uarh a, a rukin games te chu a lo khel leh thin a. Naupang fel leh lehkha zir peih tak thin kha Computer Games a atchilh avang chuan a nun chu a inthlakthleng nasa em em mai a.
Rina erawh chuan games khelh chu chak viau mahse lehkhazir chu a dah pawimawh hmasa a, a in control hram hram thin. Lehkha zir hunah zirin hun awlah chauh games chu a khel thin a.
Pawl riat final result a han chhuah leh chuan Games ringawt a buaipui avangin pawl sarih exam a distinction a pass Sanga chu a fail tat lat mai, Rina erawh chu a pass thung a. Lunghnur taka a unaupa Sanga an inkawt thingbuk hnuaia a thu chu Rina chuan a hmuhin a va pan a, Computer Games in hlawkna a thlen loh zia leh hun khawh ralna mai mai a nih thu te, a zirlai a tihbuai nasat zia leh pawl riat fail tir tu chu chu Computer games chu a nih thu a unaupa chu a hrilh kauh kauh va. Tichuan Sanga chuan a rilru siamtharin a computer a games a khelh thin, a lehkha zir tibuaitute chu ui tak chungin a paih a, a kum leh atang chuan nasa zawkin lehkha a zir phah ta a, an class-ah Pakhatna a ni leh ta hial a ni.
Chhiartu duh tak, Computer games i atchilh ve em? Engin nge i lehkha zir tibuai thin le. I hmasawnna tur daltu chu engthil pawh nise Sanga ang hian huaisen takin hnawl ngam la, i hlawhchhamna inhneh tir lo la, tichuan hlawhtlinna i hmu dawn a ni.
 
MIDANG ITSIK SUH!

Burma ramah khian Lal pakhat Sai ngah deuh mai hi a awm a. Chu Lal chuan Sai  chi hrang hrang a nei teuh mai, chung sai te chu ennawm siam nan te, a chunga chuan nan te leh hnathawk atan te a hmang thin a. Mahse a awh ber Sai var chu a nei tlat lo. A khuaah chuan hlum bel vawtu, bel vuak thiam tak mai hi a awm a, midang, puan sutu a awm bawk a. Puan sutu chuan puan hlui bal uk khuih tawh pawh hi a suk chuan a lo var tha viau zel mai a, an pahnih chuan chu khuaah chuan an lar hle a, dawrtu pawh an ngah dun hle mai.
 Puan sutu hlawhtling tak chu bel vawtu chuan a itsik em avangin tih chhiat dan a ngaihtuah ta a. Puan sutu tihchhiat dan tur zankhua a a ngaihtuah hnu chuan An Lalpa  hnenah chuan kalin an Lal hnenah chuan, “Ka pu, Sai var i awt si a, he puan sutu hian i sai lian ber mai hi bual se la, a lo var mai ang,” a ti a. Chu thil chu an Lal chuan a beng khawn hle mai a, Puan sutu chuan a suk vat theih mai ringin Lal chuan puan sutu chu a ko va, Puan sutu hnenah chuan “Hei Sai var ka duh hle mai a, ka Sai lian ber hi i bual chuan a var thei ang an tia, min bual sak teh,” a ti a. A ni chuan , “Aw le, mahse bel vawtu hian Sai bualna tur  Sai lengin bel siam se, ka lo bual dawn nia,” a ti a. Lal chuan Bel vawtu chu a ko va, “Hei Sai bualna tur bel lianpui ka mamawh a, siam rawh le,” a ti a. Bel vaw tu chu a lawm hle mai, a chhan chu Puan sutu chuan Sai chu eng ang pawhin bual se a var dawn lo tih a chiang si a. Hlim tak main bel chu a siam ta a. A siam zawh chuan Sai chu an han din tir dawn a, bel chu a keh ta mai a. A dang siam leh a ngai ta a, a han siam leh a, Sai chu an han dintir leh a a keh zel mai si a. Sai bualna tura a bel siam chu a keh zel avang chuan Puan sutu chuan Sai chu a bual thei ta lova.
Chu thu chu mipuiin an lo hriat chuan Bel vawtu bel siam chu a that loh an ring a, an leisak duh ta lo va. Chu bel vawtu chuan hralh tur bel a siam thei ta lo. A eizawnna chu a chhe ta der mai a ni
           A zirtir : Mite itsik a tihchhiat tum hi mahni tan a pawi
                              Hmelma te hmangaih
Mipa naupang pakhat hi a awm a, a hming chu Ruata a ni. Ruata chu naupang fel tak a ni a, lehkha a thiam thei a, a zaidam a, a nu leh pa te thu a awih em em bawk a, an sikulah te chuan tumah a hau ve ngai lova, a aia pawl hniam zawk leh dawih zawk te pawh a tiduhdah ve ngai lo.
            Chutih laiin Ruata te class ami Hminga erawh chu naupang luhlul tak, nu leh pa thuawih lo leh aia naupang leh pawl hniam zawkte tihduhdah ching tak mai a ni thung a. Ruata pawh chu a tiduhdah thei hle a.
            Ruata chu kum 12 a tling ve ta. A birthday-ah chuan a nu leh pa te chuan Parker Pen manto leh changkang tak mai chu an present a. Chu pen ngei chu an sikulah chuan a pai a, note ziah nan te Maths chawh nan te chuan a hmang ta a. Ziah a nuamin a pen a changkang bawk a, a thiante chuan an ensak huai huai a. Chu pen chu Hminga chuan a it ve tae m em mai a, Ruata hnenah chuan, “Hey! kha pen kha khawia mi nge i neih a?” tiin a zawt a, Ruata chuan, “Ka birthday-a ka nu te min present a nih hi,” tiin a chhang a.
            Chu thu a hriat chuan a luhlul leh thuawih lo hem avangaa nu leh pa te hnen atanga eng present mah dawng ngailo Hminga chuan Ruata chu a thik em em a, a pen chu ruksak a tum ta a.
            Chhun chawlh lai chuan Sikul canteen lamah thil ei turin an chhuak vek a, chumi hlan chuan Ruata ipte ami a Pen thar chu Hminga chuan a ru chhuak a, ama ipte ah chuan a thukru ta a. Chawhnu class an tan leh dawn chuan Ruata chuan a pen thar chu a bo tih a hre ta a, chu veleh an zirtirtu hnenah hrilhin an zirtirtu chuan an class captain Laltea chu zilai tin te bag a check tir a, Laltea chuan Ruata Pen bo chu Hminga ipte-ah a hmu ta. Rukru chu an man ta.
            An zirtirtu chuan thinrim takin Hminga chu a dintir a, “Engvangin nge Ruata Pen hi i ruk?” tiin a zawt a.
            Hminga zak lutuk chuan sawi tur a hre ta lova, a mittui a tla zung zung mai a, an zirtirtu bawk chuan, “Pen i ruk avang hian he sikul a ta hi kan hnawtchhuak dawn che a ni,” tiin a sawi zui a.
            Naupang nunnem leh zaidam Ruata chuan amah tiduhdah thintu leh a pen rutu Ruata tap lai ahmuh chuan a khawngaih let hlauh a, lo ding chhuakin an zirtirtu hnenah chuan, “Ka pu, khawngaih takin hnawtchhuak suh u. Ka ngaidam a, ka Pen hi a duh phawt chuan Hminga hi ka pe mai ang e,” tiin an zirtirtu chu a ngen a. Hminga chu an hnawhchhuah loh phah ta a ni.
            Chuta tang chuan Hminga leh Ruata chu an inkawm ngeih tae m em a, Hminga chuan a tiduhdah ngai tawh lo a, Ruata chu a ngaisangin Ruata anga naupang fel nih chu a tum ta a ni.
            Chhiartu duh tak, nangmah tiduhdah tu che chu thungrulh tum lo la, ngaidam la, thatna in amah chu hneh tum zawk ang che. Bible pawhin HMELMA te HMANGAIH turin min zirtir a nih kha.



 DAWT SAWI THAT LOHZIA
Hmeichhe naupang pahnih inkawm ngeih em em mai hi an awm a, an hming chu Muani leh Kimi a ni. An pahnih naupan lai atanga inkawmngeih em em hi an ni a, an in duhsak tawnin  an duh zawng leh lawm zawng pawh a in ang thei hle a, thian dang pawh an kawm ngai em em lo.
            Hemi te thiandun hi thian inkawmngeih tak nimahse an mizia erawh a in ang lem lo. Muani hi hmeichhe naupang fel tak, lehkha zir peih tak, nu leh pa thuawih tak mai a nih lain Kimi chu nu leh pa thuawih tak ni mahse lehkha zir erawh a taima em em lo thung. Mut a duh em em a, lehkha zir laia mutthluk a chin avang chuan class test leh weekly test-ah te chuan Kimi chuan Muani chu a tluk ngai lo a ni.
            Muani erawh thung chu lehkha zir a peih hle a, a lehkha zir laia a mut a chhuah chang te chuan chawhtawlh-ah te tui dahin chutah chuan a ke a chiah a, a hmai te phihin lehkha zir laia a mutchhuak chu a tireh thin a ni. Chutianga a lehkha zir hun laia muthlu mai mai lova a zir \ang \ang thin avang chuan Weekly test leh Class test ah te Kimi aia ti \ha in an class ah pawh a thiam thei pawl a ni \hin.
            Muani leh Kimi te chu Pawl sarih an nih kum chuan an nu leh pa ten Hostel-ah an dah dun a. An school chuan Board exam an hmachhawn turah tih \hat an tum em avangin lehkha an zir ngawrh hle. Muani chuan a hma atang tawha a lo tih thin dan a nih avangin chutia rei tak tak thleng lehkha zira zan men te chu a thei riau a, Kimi erawh chu lehkha zir laia mutthluk a hrat thin em avangin Hostel-ah pawh chuan a muthlu nasa thei hle a, an Miss-te’n an hrem zing hle.
            Zan khat chu lehkha zirin an classroom-ah an \hu thap mai a. Kimi chu a mut a chhuah leh em avangin dawt sawia an zirtirtute hnena damlo der anga awmin mut a tum ta a. Tichuan an Miss bulah kalin lu na hauh silo khan a lu leh a pum a nat thu te a sawi a, mut hahdam chu an a dil ta a. An Miss pawh chuan a lo phalsak mai a.
            Tichuan Kimi chu mu tur chuan Hostel ah chuan a chho ta a, current a awm loh avangin mombati a chhi a. Rei lo te hnuah chuan Kimi chu a muhil ta mai a, mahse a mombati chit chu a lo chhem mit lova. Mombati alh chuan a thosilen chu a ti kanga, tichuan kangmei chu in man chho zelin an hostel chu a kang tan ta mai a.
            Kangmei a chhuak tih an hriat chuan Hostel naupang leh an zirtirtu te chuan kangmei \helh tur chuan nasa takin an bei a. A kan nasat hma in an \helh thei ta hlauh a. Mahse kangmei chhuah \anna Kimi khum erawh chu a kang nasa hman hle a, a chunga mu Kimi ngei pawh chuan kangmei vang chuan hliam na tak a tawrh phah hial a, Damdawiinah a awm phah ta a ni.
            Kimi khan tuar hram hram in dawt kha sawi lo se chu Kangmei kha a chhuak lo anga, hliam pawh a tuar hek lovang. Mahse Kimi chuan dawtsawia an Miss te a bum avang chuan hliam na tak a tawrh phah ta a ni tih Muani’n damdawiina a awm laia a hrilh atang chuan Kimi chuan dawtsawi mai mai chu sim ta a ni.
           

 


Rinawmna avanga Hlawhtlinna

               Rama te thianza ho chu naupang harh vang tak an ni a, infiam an peih thei hle. School ban ah an thian dang te nen football khelin an sikul mualah chuan an in fiam laih laih a, football te an khel thin a, an hlim thei hle.
                Rama te thian ho chu mi pali an ni a, Sanga, Kapa leh Hnema te an ni. An sikul-ah chuan an pali chuan an in kawp chawt a, inkhelh hun a thlen pawhin an in tang ho zel \hin a ni. Rama chu naupang fel leh rinawm, naupang thuawih thei tak a ni a, a thiante Sanga, Kapa leh Hnema te chu naupang harh thawt thawt tak leh lehkha zir aia infiam ngai pawimawh zawk an ni.
                Sikul chawlh changte chuan luiah te an kal thin a, mahse an hun tam zawk chu sikul dangte nen football khelin an in el thin a ni. Rama chu chhungkaw rethei tak atanga seilian a nih avangin ballboot leina tur te a nei zolo a, mahse a thiante chuan an ballboot hlui te pein, ngal kawr (Sin Guard) leh inkhelh mawza te an pe thin a, an sikul team-ah chuan a thiam ber nilo mahse a taima in exercise te a la peih hle thin.
                Tum khat chu Under 14 Football tournament-ah an sikul chu tel ve an tum a, chuta tel tur chuan an sikul team pawh chu an inbuatsaih nasa hle. Chu tournament a tel tur chuan Kum 14 hnuailam nih a ngai a, mahse Rama te thianzaho chu kum 16 vek an ni a, dan ang chuan an tel thei lo. Mahse chu tournament-a khelh ngei an duh avang chuan Kapa te, Hnema leh Sanga te chuan thuneitu te hnenah kum diklo hrilhin Birth Certificate lem an siam tir a, an tel thei ta a. Mahse Rama chuan an sikul aiawha khelh chu chak hle mahse a pa in an chhung inkhawm a Essauva’n Jakoba hnena a upatna a hralh leh chumi in a nghawng a neih te a hrilh thin chu a rilru-ah a vawng reng a, Football tournament-a khelh a rinawm lo taka a kum hralh chu a duh hauh lo le.
                A thiante chuan nasa takin sawm mah se, Rama chu a dinna ngaiah a ding reng a. Diklo taka a pian kum thlak ai chuan inkhelhna a telloh mai chu a thlang ta zawk a. Chu chu an sikul headmaster Pu Rina chuan a lo hria a, Rama chu a ngaisang rilru hle. Tichuan tournament chu an khel zo ta a, Rama te sikul chu an champion a, an lawm hle a. A lawman inkhawm an buatsaihah chuan Khuallian  atan Mizoram Football hruaitu Pu Rina chu an sawm a. A lawman hun an hmanah chuan an Headmaster Pu Rina chuan Rama chanchin chu DC chu a hrilh a, DC pawh chuan Rama rinawmna leh thu a awih theihzia leh a taihmak zia te, chhungkaw harsa tak atanga seilian a nih thu te Pu Rina’n a hrilh chuan a rilru a khawih ta hle a.
                Lawmna inkhawm an zawh hnu chuan Pu Rina chuan Rama chu a ko ta a, a rinawmna avang leh kum dik taka khelh a duhna rilru chuan amah a tihlawm zia Pu Rina chuan Rama hnenah a hrilh a. A kum leh a Mizoram aiawha Kolkatta-a Under 17 Tournament awm turah khelh tir ngei a tiam ta a.
                Pu Rina’n a tiam ang ngei chuan a kum leh ah chuan special takin Mizoram under 17 team atan chuan thlan a ni a, Kolkatta-a inkhel tur chuan a kal ta a, a zuk che tha hle nghe nghe. An khaw under 14  tournament-a rinawm taka a khelh loh ngamna chu Pathian chuan hre rengin mal a sawm ta a, a thiante chak em em phaia inkhelh theih chu Rama chuan a rinawmna avangin a hlawh chhuak ta.
                Rama hian diklo taka a pian kum ziak danglam ve in an khaw under 14 tournament ah khan khel ve zawk se chu, an champion anga a lawm hle ringawt ang. Mahse rinawm taka inziak naupang lo a a khelh loh ngamna hmang chuan Pathianin mi hrang hrang rilruah thu a sawi a, hlawhtling takin a thiante’n kal an chak em em na Kolkatta ah hial a zuk khel thei ta a ni.
                 


JUSTIN BIEBER 
leh 
Hmeichhe naupang pahnih

Mary leh Baby te chu thian inkawmngeih tak mahse mize inperhsan tak mai an ni a. Canada ram pakhat Nova Scotia a cheng an ni. Mary chu naupang thuawih tak leh lehkha zir peih tak a ni a, mahse a rilru a chak lem lo nain Doctor nih a tum ruh hle a.
Chutih lain a thianpa Baby erawh chu naupang lehkhathiam thei tak ni mahse thildang a ngaihtuah nasa thei em em a, tlemte a zir na in a pass tha thei em em thin a. Scientist ropui tak nih a tum thung
Mahse Baby-i chuan tunlai zaithiam lar Justin Bieber-a hi a ngaisang em em a. A room bangah te chuan Justin Bieber-a poster te a tar a, a lehkhabu ah te chuan Justin Bieber-a hla thu thenkhat te chu chanchinbu ami chepthla in a thlalak te a tar tuar mai a. A nu leh pa thuawih lovin a sam te a zuah a, Justin Bieber a hairstyle ang te chuan a sam chu a cut vel a, a lehkha zir lai aiin Justin Bieber chu a ngai pawimawh zawk a. T.V en a thlahlel em em a, Justin Bieber-a zai chu TV ah a hmaih ngai lo.
Mary ve thung erawh chuan Justin Bieber chu ngaisang ve tho mahse a lehkha zir a tihbuai tir duh hauh lo thung. Lehkha zir hun ah chuan TV en lai pawh a off a, a zirsan hmak thin. Chutianga mi in control thei tak a nih avang chuan naupang rilru chak lo tak nimahse a zirlai chu a zir nasa a, a thiam chiang thei em em a ni.
Nikhat chu an sikulah chuan Justin Bieber-a nu Pattie Lynn Mallette chu thusawi turin sawm a ni a. Pi Pattie Lynn Mallette chuan thu a sawi zawh chuan a fapa Justin Bieber-a chanchinah quiz a siam a, a chhang tha thei ber hnenah lawman atan a fapa Justin Bieber nen inhmuhna hun siam sak a restaurant a thil a eipui theih tur thu a sawi a. Quiz chu a buatsaih ta.
Zawhna hrang hrang a zawh hnu chuan Mary chuan chhan tur a hre ta mang hauh lo mai a, Baby erawh chuan a tupui zawng tak a nih avangin a chhang hnem hle a, pakhatna a ni ta. Justin Bieber-a hmaichhanah a hmu dawn a, McDonalds restaurant-ah chawchhun an ei dun dawn bawk a, a mumang chu a thleng dik ta.
Baby-i chu Justin Bieber-a hmu tur chuan Stratford, Ontario-ah Bieber-a nu rual chuan a kal a, Justin Bieber nen chuan an inhmu ta ngei a, thla te an la dun a, thil te an ei bawk a.
Chutih lai chuan an school-ah Nova Scotia Education board chuan Talent Search exam an lo nei hlauh a. Justin Bieber-a hmu tura kal ve thei lo Mary chuan chu exam chu beiin a tling ta hlauh a. Baby-i erawh chu Bieber-a hmu tur a Ontario-a a kal avangin a exam ve hman lova. Mary erawh chu Board chuan Scholarship hmu turin an thlang a, Board enkawlna hnuaiah chuan Doctor a zir thlengin a thlawna zir theihna chance a hmuh bakah a zir chhung zawng chuan kumtin $500 a dawng ziah bawk dawn a ni.
Baby-i zin haw chuan nuam a tih thu leh Justin Bieber nen an intawn dan vel chu Mary a hrilh chiam a. Mahse Mary’n Scholarship a hmuh thu leh Doctor a zirchhuah thleng a Board-in an chawm tur thu a hriat chuan a chak ve em em a, a ruk tak chuan a thik deuh a ni. A thil buaipui chu thil ho tak, hlawkpuina tur awm silo a ni tih leh a mi ngaihsan zawng te a atchilh bur a a lehkha zirlai a thlahthlam si chuan hlawkna a awmlo mai nilovin Scientist nih a tum chu a theih dawn loh tih Mary chuan a hrilh kauh kauh va.
Chumi hnu chuan Baby-i chuan a rilru siam tharin a kum leh atang chuan Justin Bieber ringawt ngaihtuah lovin a lehkha zirlaiah a rilru a pe a, Board in talent Search Exam a buatsaih leh huna tling ngei tur chuan lehkha nasa takin a zir phah ta a ni.

        


           BEIDAWNG DUHLO NICK-A
Tun tum chu piangsual tumruh Nick-a chanchin hi aw. Pu Bruce-a leh Nurse hnathawk Pi Dushka-I te chuan an fa lo piang tur chu an nghakhlel hle mai a, tichuan December 4, 1982 ah chuan pi Dushka-i chuan naute a hring ta. Mahse an beisei loh deuh main an fapa chu ban neilo in a lo piang a, ke tawite mai puitling kutphah chen lek hi a nei bawk a, an fapa ni mahse an rap hle. An fapa hming atan chuan Nick Vujicic (Nik Vu-i-chik ti a lam tur) tih an sa ta a ni. Nick-a chu naupang harh tak mai a ni a, ban leh ke neilovin lo piang mahse a ninhlei em em a, a tum a ruh a, skateboard-ah te chuangin tuite a hleuh thiam a ni.
                Chutia pianphunga rualban lo a nih avang chuan Nick-a chu an sikul-ah te chuan an hmusit a, an nuihsawh thin a, a rilru a na thei hle. Mahse naupang rilru chak tak a ni thung a, taima takin lehkha a zir thin a. A thiante’n an nuihsawh thin avangte chuan a rilru na chuan intihhlum duh maina rilru te a nei hial thin a, a beidawngin hrehawm a ti thei hle. Mahse Kristian chhungkua atanga seilian a nih avangin chung hunah te chuan a tawngtai thin a, amah hmusittu te chu a tawngtai sak zawk thin a ni.
                Chutia nun beidawng taka a awm lai chuan Pathian hnenah a kut leh ke te to tir a, thilmak a chunga thlen tir turin a dil thin a. Mahse a dilna chu chhanin awmlo mahse a rilruah Pathian in thu a sawi ta zawk a. A piansualna chu mite fuih a, midangte cho phur turin a rilru a siam ta a, midangte tih theih ang zawng zawng chu ti ve thei turin nasa takin tan a la ta zawk a ni.
                Midangte tih theih ang ti ve tur chuan Nick-a chuan thil tam tak a zir a, heng thil hrang hrang a zirlai hian vawi tam tak a hlawhchham a ni. Hlawhchham chang nei mahse a rilru a ti luhlul tlat a, a hlawhchhamna chu a inhneh tir duh ngai lo. A rilruah chuan ‘he thil hi tunah ti theilo in vawi za pawh hlawhchham mah ila, ka bei zel ang a, hlawhtlin hun ka la nei mai ang’ tih chu a awm tlat a. Chuvang chuan a thiltum ti thei tur chuan vawi tam tak a bei tlauh tlauh thin a ni
                Nick-a hian ban leh ke nei lo mahse tui a hleuh thiam a, sang tak tak atangin a dive thla thin a, football te a pet thiam a, Computer te chu a duh tawkin a ke tawite hmangin khawih thei a ni. Golf te a khel thei a, Tennis ball te a vawm thei bawk. Phone te a hmang thiam a, a kei tawite hmang chuan thil a ziak thiam a, a hmuihmul te a ziat thei a, tui pawh a duh tawkin a in thei a ni. Tin, Nick-a hian a ke hmang hian Electronic Drum set a vaw thiam em em bawk a, speedboat (lawng) te a khalh thiam bawk.
                Heng a thil tih theih zawng zawng hi ban nei lo leh ke nei lo tan chuan thil tih theih loh tawp tur a ni. Mahse a tumruhna leh a beidawn duh lohna chuan hlawhtlinna a pe a. A ke hmanga a ziah thiam avang chuan lehkha nasa takin a zir a, a hlawhtling hle a, award hrang hrang a dawn tawh bakah ‘Life Without Limbs’ pawlah an hotupa ber a ni.
                Chhiartu duhtak, nangpawh i lehkha zirlai leh i thiltihna kawng hrang hrangah beidawn chang i nei mai thei. Nick-a nun hi en la, a ni pianphunga rualbanlo leh kut leh ke neilo pawhin beidawng duh lovin nasa takin a beih a hlawhtlinna a chan theih chuan nangpawhin i lehkha zir lai thiam thei lovin fail thin mahla nasa taka i zir a i beidawn duh loh chuan hlawhtlinna in a hmuak reng che a ni.